1971 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 93

G. A. LINDEBOOM

57

zworen bij de grootse conceptie van de Grieks-Romeinse arts Galenus uit de tweede eeuw onzer jaartelling. Het inzicht in de onhoudbaarheid van zijn voorstellingen brak langzaam, en niet zonder schokken, door. Tenslotte had de ontdekking van de bloedsomloop, door Harvey in 1628 verdedigd, het Galenisme, reeds op anatomisch gebied door Vesalius ernstig verzwakt, de doodsteek toegebracht, maar een nieuw cohaerent systeem was er niet voor in de plaats gesteld. Wel had de zeventiende eeuw de geneeskunde met tal van nieuwe inzichten op anatomisch en fysiologisch gebied verrijkt, dank zij de techniek van de injectie van bloed en lymfvaten met gekleurde, conserverende vloeistoffen, dank zij gedurfde fysiologische experimenten en de waarnemingen van de vroege microscopisten, waaronder de autodidact Antonie van Leeuwenhoek met zijn enkelvoudige, eigengemaakte microscopen alle andere in de schaduw stelde. Maar al deze nieuwe verworvenheden waren nog geenszins geïntegreerd in het geheel van het oude en eerbiedwaardige stelsel der Griekse geneeskunde en wekten daardoor een grote behoefte aan synthese en consolidatie. Bovendien brachten ze weinig hulp voor de behandeling van de ziekten. De kennis van de ziekten - van microbiologische ziekteoorzaken had men nog geen notie, al zag Van Leeuwenhoek de bacteriën in het afkrabsel van zijn tanden - en van de pathologische processen in het lichaam was trouwens nog volmaakt onvoldoende. Op het gebied van de praktische geneeskunst heerste dan ook, naar het oordeel van tijdgenoten, een complete verwarring. Naast de meest ruwe empiristen vond men artsen, die handelden naar Galenische, naar Arabistische en naaar iatrochemische opvattingen. Een bruikbaar stelsel voor de herkenning en de behandeling der ziekten ontbrak ten enemale. Therapeutisch deed men meestal maar wat, en dat was niet veel meer dan het lang niet altijd onschuldige purgare, saignare et clijsterium donare, zoals Molière, die de onmacht en ijdelheid der artsen zo scherp zag, het neolatinistisch aanduidde. Deze achtergrond van metafysisch-deductieve invloeden op de geneeskunde, van mateloze overdrijving van een medische school, van een gebrek aan een cohaerent en een geïntegreerd systeem en wellicht mede daardoor aan goede leerboeken, van onzekerheid, twijfel en verwarring, verklaart enigermate Boerhaaves eerste overweldigende internationale succes op medisch gebied. Men mag dat ten dele conjunctureel noemen, als men maar niet vergeet, dat het verzamelen en het rangschikken van de gegevens, en het bouwen van een stelsel

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen