De Vrije Universiteit na Kuyper - pagina 49

school enerzijds en religie, kerk en ook de Vrije Universiteit

anderzijds. Eerst werden de Anti-Revolutionaire Partij en het

verband van de Scholen-met-den-Bijbel georganiseerd, daarna de

Vrije Universiteit gesticht en tenslotte werd na deze voorbereidende

acties de Nederlandse Hervormde Kerk voor een beslissende keuze

gesteld.

Theologisch werd deze periode gekeimierkt door het antithese-

motief, zoals in de boeken Dat de genade particulier is, en Het Werk

van den Heiligen Geest. De wedergeboorte als een onmiddellijk werk

van de Heilige Geest, als een vonk uit de hemel, bleek toen een

kernbegrip. In het boek over de Vleesckwording des Woords stond

de Goddelijke Persoon centraal, die een onpersoonlijke mensehjke

natuur aannam. In de rede Hedendaagsche Schriftkritiek stond de

onaantastbare Bijbel, waarvan God zelf de auteur was, centraal.

In deze antithetische periode domineerden enkele gnostieke

elementen, die ik niet alleen in het conventikel, maar ook elders in

de christelijke theologie ontdek. Met name zie ik die elementen bij

Kuyper in wat hij schreef over de goddehjke oorsprong van de

Bijbel, de goddelijke persoon van Jezus, de onmiddelhjke wederge-

boorte als een goddelijke vonk en inzake het mystieke lichaam van

al de wedergeborenen als de eigenlijke kerk achter of in het

zichtbare kerkinstituut. Het gaat daarbij niet om zuivere gnostiek,

want de wereld is door God geschapen en Hij is daarin overal

present. Wel is er sprake van specifieke, gnostieke elementen die

niet uit de schepping afkomstig zijn, maar rechtstreeks van

goddelijke aard daarin neerdalen: het tastbare onaantastbare, het

wezenlijke onbespreekbare, de mens Jezus toch geen menselijke

maar goddehjke Persoon, een bibhotheek van boekjes toch het

onaantastbare heilige boek, de arme zondaar die tobt over of ook

uitgaat van zijn wedergeboorte en de onzichtbare, mystieke kerk in

en achter de pluriforme kerkinstituten.

In de derde periode was Kuyper klaar met zijn antithetische

breek- en herbouwwerk. Deze periode begon op 15 juni 1887 met

zijn rede over Tweeërlei Vaderland, waarmee hij aangaf dat er tussen

Jerusalem als de toekomstige Stad Gods, en Babyion als de stad

des verderfs, plaats was voor een nationaal vaderland, voor de

wereld van de gemene gratie, voor een roeping in de wereld en ook

voor de politicus Kuyper zelf 'in zijne nationale beteekenis'.

In deze periode komen de grote werken van Kuyper tot stand:

E Voto (1886-1895), de Encyclopaedie der Heilige Godgeleerdheid

45

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen