Dr. Abraham Kuyper en de Vrije Universiteit - pagina 261
voor de totaliteit. Die pantheïstische kleur blijkt, onder meer uit een zin,
zoals de volgende:
'De bestemming is bereikt van het al, en aard en hemel, één gewor-
den, lost zich op in harmonie met Godzelf, want God is geworden alles
in allen.'
Vóór zijn bekering was Kuyper al geheel een religieus mens, die, an-
ders dan vele mensen nu, in heel de werkelijkheid de goddelijke aanwe-
zigheid zag en ondervond. Het Calvinisme, dat hij na zijn bekering
steeds meer overnam, sloot daar op aan. Als de gehele werkelijkheid van
te voren door God is bedacht en van ogenblik tot ogenblik door God
wordt onderhouden, dan sluit dat aan op een romantische visie, die de
gehele werkelijkheid religieus aanvoelt. Godsdienst op alle terreinen des
levens bleek diep in zijn radicale persoonlijkheid geworteld.
Kuypers bekering betekende niet een verandering van karakter of per-
soonlijkheid, het was veeleer een verandering van levensdoel. Hij wilde
eerst professor worden, en na zijn bekering ging hij zich vooral voor de
kleine luyden inzetten. In beide gevallen was hij daarbij met geheel zijn
eigen persoon betrokken. Zoals hij een radicale dwingeland was en een
romantische dweper, zo had hij ook een radicale levensbeschouwing met
totalitaire aspecten. Dat hij daardoor veel bereikte, maar ook in botsing
kwam met de oudere generatie en de vaderlandse kerk, met liberalen en
conservatieven, met Gunning en Lohman, maakt het boeiende verhaal
van zijn leven uit.
Hij moest ook in zijn levensbeschouwing een plaats geven aan alle ele-
menten, die zijn radicaliteit weerspraken. Daardoor ontstonden een
aantal malen nieuwe inzichten, die Kuyper in zijn werken vlocht alsof
ze al lang van te voren door hem waren voorzien.
De Romantiek wordt vooral gekenmerkt door een vlucht uit de harde
realiteit. Zo kan men ook nu romantische trekken aanwijzen in een
vlucht in drugs, in meeslepende muziek, in erotiek, in verre reizen en in
vreemde, mysterieuze godsdiensten.
Vlucht in ziekte, in reizen naar de bergen en naar de grote stad, en
in fantasie, waarbij de historische werkelijkheid wordt verdrongen, ko-
men we meermalen bij Kuyper tegen. Vlucht in het verleden zien we ook
in de Romantiek. De katholieken zochten naar het verleden van de on-
gedeelde kerk (neo-gothiek) of van de triumferende kerk (neo-barok).
Kuyper zocht naar het verleden van de calvinistische Gouden Eeuw, en
hij deelde de romantische visie van vele Nederlanders, die de zeventien-
de eeuw bewonderden.
Ook de vlucht in de dood, en de daaraan tegenovergestelde vlucht weg
van de realiteit van de dood, zijn in de Romantiek duidelijk aanwezig.
Daarbij komt, vooral in de wereldbeschouwing en filosofie van de Ro-
255
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1987
Publicaties VU-geschiedenis | 374 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1987
Publicaties VU-geschiedenis | 374 Pagina's