De Vrije Universiteit na Kuyper - pagina 90

zooveel gelijkenis heeft met de eenheid van de vele cellen in het

lichaam.' Buytendijk concludeerde:

Wel wijst ze (de dierenpsychologie) reeds door hare resultaten er op,

dat de levende natuur op ideeën berust, die eene logische, doelmatige

eenheid bezitten, buiten en boven het leven der individuen. Dat wij

deze eenheid, al naar onze eigene levensbeschouwing, in eene

wereldziel of in een persoonlijk God zullen zoeken, is duidelijk. De

moderne biologie, zooals ik elders heb uiteengezet, geeft sterke

aanwijzingen, hoewel niet voor allen dwingende bewijzen, voor de

Christelij k-theïstische wereldbeschouwing.

Van betekenis was het dat Buytendijk van een concrete werkelijk-

heid uitging met een dubbele wisselwerkingsleer, de wisselwerking

tussen ziel en lichaam in het individu en bovendien de wisselwer-

king tussen individu en omgeving of het milieu, door hem Gegen-

welt genoemd. Hij kan daarin gezien worden, schreef Langevoort,

'als een voorloper van de psychosomatische en psychosociale

geneeskunde.'

Ook de stem van Colijn werd in die jaren gehoord. In 1913 trad hij

toe tot de redactie van Stemmen des Tijds. Hij begon met een

artikel over de Nederlandsche Koloniale Politiek, waarin hij op de

zegeningen van de Westerse beschaving voor Indië wees en zich

uitsprak voor een Nederlands cultuurimperium als een roeping van

hogere orde. Maar het bezit van koloniën noemde hij voor het

moederland tevens 'eene levenskwestie.'

Na zijn aftreden als minister van oorlog, schreef hij in septem-

ber en oktober 1913 reisbrieven uit Moskou en China. Toen reeds

ontdekte hij de grote invloed van Japan op China. Hij miste de

aanwezigheid van Nederlanders op de Chinese markt: 'Hoe meer

wij aan dien wereldstrijd meedoen, hoe meer waarborg wij

eenerzijds hebben voor het behoud onzer koloniën en hoe minder

wij aan den anderen kant den slag zullen voelen, indien wij ze eens

missen moesten.'

Men vreesde Japan, zoals ook blijkt uit de buitenlandse kroniek,

die H.L. Baarbé in Stemmen des Tijds verzorgde. Het Panamakanaal

moest in 1914 snel klaar komen, vond deze scribent. 'Immers, als er

thans een oorlog uitbrak, zou Japan den eersten tijd in den

Grooten Oceaan de vrije hand hebben en daar naar believen

komen huishouden. Met de schepen van het Amerikaansche Pacific-

86

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen