Dr. Abraham Kuyper en de Vrije Universiteit - pagina 279

deze rede over de verflauwing der grenzen de gnostiek, de theosophie,

het quiëtisme en de evolutietheorie onder de noemer van het pantheïsme

gebracht. Hij vond het zelf ook:

'opmerkelijk, hoe de Réveil der Christelijke religie in Schleiermacher

de hand van het Pantheïsme gekust heeft, en met name door Schelling

zich verleiden liet, om met volle teugen uit den schuimenden Pantheïsti-

schen beker te drinken.'

Maar die eigen wereldbeschouwing van de rectorale redenaar was niet

iets eigens of iets nieuws. Het was volgens Kuyper het Calvinisme als de

geëvolutioneerde vorm van het christendom. De voedingsbodem van

zijn wereldbeschouwing was met name het nederlandse Calvinisme, dat

van grote invloed op heel het Westen was geweest.

Op een vraag van Lohman om literatuur noemde hij drie historici:

Griffis, Campbell en Van Campen.

'De theorie dezer heeren is, dat Engeland in de 16e eeuw in alles

bij ons ten achter stond; dat van hier uit door onze ballingen bijna

alle goede dingen in Engeland zijn ingekomen; en dat in Amerika

de Nederlandsche invloed, deels rechtstreeks, deels door Enge-

land, gewerkt heeft, om van Amerika te maken wat het is. De

theorie dus, dat het Calvinisme de wortel is zoo van onze, als van

Engeland en Amerika's grootheid.'

Het boek van D. Campbell, The Puritan in Holland, England and Ame-

rica (1892) besprak Kuyper in De Standaard in een hoofdartikel over de

glorie van ons verleden:

'In wegslepende taal levert de schrijver daarin het bewijs, dat

Amerika, de machtigste Republiek der wereld, zijn opkomst,

bloei en welvaart te danken heeft aan Hollands geest, Hollands ze-

den, Hollands recht en Hollands wetenschap, en wel hoofdzake-

lijk aan het Calvinisme, dat de oorsprong onzer godsdienstige en

burgerlijke vrijheden is geweest.'

Deze visie paste geheel in zijn wereldbeschouwing. Want de VU werd

opgericht als uitgangspunt, centrum en brandpunt van de herkerstening

van Europa, Amerika en vandaar ook van de rest van de wereld. Te

Princeton vertolkte hij die visie in wereldwijd perspectief, waarbij zelfs

de annexatie van de Philippijnen door Amerika voorbeschikt scheen:

'Uit Nederland en Engeland is de grondgedachte van het Calvi-

nisme naar Amerika overgebracht, en is onze hoogere ontwikke-

273

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen