De Vrije Universiteit na Kuyper - pagina 403

methode' van Vollenhoven, tot een vooroorlogse 'tijdstroming'.

Lindeboom ging daarin niet met zijn tijd mee en bleef aan het

substantiebegrip vasthouden. De tijdstroming was na de Eerste

Wereldoorlog irrationalistisch, nader existentiaUstisch, geworden. En

na de Tweede Wereldoorlog kreeg die tijdstroming ook vat op de

VU-hoogleraren, maar niet op Lindeboom.

In zijn bijdrage aan de colleges over Conservatisme en progressiviteit

in de Wetenschap merkte Vollenhoven op: 'nog geen dertig jaar

geleden, dus toen Heidegger's Sein und Zeit reeds verschenen was,

betekende het neo-idealisme van philosophen als Windelband en

Rickert voor velen in onzen kring nog het eind van alle tegenspraak

en werd zowel tegen James als tegen Bergson beslist partij gekozen.

Thans echter heeft men deze linies reeds ver achter zich en doet

vooral het existentiaUsme opgeld.'

Windelband en Rickert behoorden tot het laat-rationalisme. De

tijdstroming van de 20ste eeuw was irrationalistisch geworden met

het pragmatisme van James, de levensfilosofie van Bergson en het

existentialisme van Jaspers, Heidegger en Sartre.

Dooyeweerd legde de accenten iets anders. De rationalistische

invloed bleek in de gereformeerde scholastiek, die hij bestreed als

een invasie van Grieks denken. Hij beklaagde zich over de nieuwe

synthese met het existentialisme en het nalaten van de ontmaskering

van het daarin doorwerkende grondmotief van het immanentie-

standpunt. Hij schreef daarover:

But it is a veritable spectaculum miserabile to see how Christian

theologians and philosophers seek their philosophical equipment here

and join the existentialistic movement to combat the former invasion of

Greek ideas into Christian thought. Apparently they have learned

nothing from the history of Christian scholasticism. They reject the

radical transcendental critique of philosophical thought because they do

not wish to break with the time-honoured spirit of the scholastic

accommodation of immanence-philosophy of the Christian doctrine.

Dat irrationalisme van de nieuwe tijdstroming kreeg vat op de meer

subjectivistisch denkende leden van de Gereformeerde Kerken,

zoals de meer objectivistisch denkende leden hun heul bij het kriti-

sch-realisme en late rationalisme hadden gevonden. Omdat de meer

subjectivistische vleugel, die in 1926 in kerkelijke moeite was

gekomen, in 1944 buiten de strijd was gebleven, en de nieuwe

397

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen