Dr. Abraham Kuyper en de Vrije Universiteit - pagina 260

conceptie, die hij zelf overnam en verder ontwikkelde. Daarnaast wees

hij vooral in Kuypers systematisch wetenschappelijke arbeid op veel tra-

ditioneel wijsgerig gedachtengoed, 'ten deele van scholastieken, ten dee-

le van modernen kennistheoretische oorsprong'. Dooyeweerd schreef

daarover:

'Daar waar hij geheel zichzelf kon zijn en zijn grootsche conceptie

der Calvinistische levens- en wereldbeschouwing ontwikkelde,

bouwt hij op het reformatorisch-religieuze grondprincipe en levert

werk van onovertroffen principieele klaarheid en scherpte, arbeid

"aus einem Gusz". De beroemde Stone-lezingen "Het Calvi-

nisme" zijn misschien het beste voorbeeld hiervan.' Daartegen-

over komt, volgens Dooyeweerd, de scholastieke lijn 'vooral in de

traditioneele wijsgeerige opvattingen van ziel en lichaam, in de

leer van den logos en het ideeën-realisme tot uitdrukking, de mo-

derne in verschillende onderdeden van Kuyper's wijsgeerige we-

tenschapsleer, die een zgn. critisch-realistisch stempel vertoonen.'

De wijsbegeerte van Dooyeweerd leidde hier tot de schifting tussen ener-

zijds de grootse conceptie, die hij overnam, en de twee lijnen, een scho-

lastieke en een moderne lijn, die hij afwees. De theoloog dr. W.H. Vele-

ma wees echter vooral op de eenheid van Kuypers conceptie. Hij oor-

deelde:

'Kuyper greep veel verder dan een gereformeerde korrectie op be-

staande theologieën. Hij heeft de gereformeerde theologie in overeen-

stemming willen brengen met het bewustzijn van de negentiende eeuw.

Hij heeft een machtige uitbouw van de gereformeerde theologie onder-

nomen, die maar één stempel draagt, dat van Abraham Kuyper.'

In dit boek ga ik uit van historisch en biografisch onderzoek. Dan

blijkt de wereldbeschouwing van Kuyper een door een historisch proces

tot stand gekomen synthese, die zich aandient als een eenheid. De on-

derdelen van die synthese blijken zo met elkaar verweven, dat men Kuy-

per onrecht aandoet als men scheidingen gaat aanbrengen.

Zijn wereldbeschouwing werd door velen bewonderd en vaak slaafs

gevolgd en ook door velen hartgrondig verworpen. Zijn conceptie be-

hoeft niet de onze te zijn; door allerlei ontwikkelingen kan dat eigenlijk

niet. Maar wel zijn de vragen, waarop hij een antwoord zocht, vaak te-

vens de theologische, existentiële en filosofische vragen van elke genera-

tie.

Vanaf het begin heeft Kuyper geen dualisme gewild, ook al heeft hij

voortdurend met dualiteiten binnen zijn conceptie gewerkt. Zijn eerste

preekvoorstel had een pantheïstische trek en vertoonde een hartstocht

254

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen