De Vrije Universiteit na Kuyper - pagina 57

motieven. Als romanticus zocht hij naar de organische eenheid van ziel

en lichaam. Als wortel van die twee substanties noemde hij het hart, dat

bij hem een romantisch-organische en een bijbels-centrale gedachte

vertegenwoordigde. Maar als mysticus zocht Kuyper in dat hart opnieuw

een religieus centrum, dat bij hem ook ziel of nauwkeuriger: 'ziele'

werd genoemd. In zijn wetenschappelijke werk, de Encydopaedie der

Heilige Godgeleerdheid, staat de dichotomie centraal. In zijn theologische

publikaties zoals Het Werk van den Heiligen Geest, spelen oude

motieven uit de godsdienstgeschiedenis een rol. In zijn latere meditaties,

zoals Nabij God te zijn en Het Heil in ons, probeert Kuyper aan zijn

mystieke neiging een teugel aan te leggen.

Kuyper ging uit van het hart of het 'ik' of de kern der persoonlijkheid

als de wortel van twee stengels en de verbinding van de twee

substanties, van lichaam en ziel. Hij ging dieper op deze wortel in toen

hij mediteerde over het eerste en grote gebod: 'Gij zult liefhebben den

Heere uwen God met geheel uw hart, en met geheel uwe ziel, en met

geheel uw verstand'. Hij zegt dan een en ander over de verhouding van

hart en ziel of ziele. God grijpt niet aan en neemt geen bezit van ons

kennen, willen, zinnen en verbeelden afzonderlijk, maar 'de kennende,

de willende, de peinzende ziel ia haar geheelheid, in haar innerlijke

eenheid en ongedeeldheid, in haar verborgen wezenheid'. De ziel is bij

Kuyper 'het middelpunt van geheel ons innerlijk leven', het hart is 'de

zetel der aandoeningen en gewaarwordingen, de ziel de zetel van het

leven zelf. Het hart is een instrument van de ziel. En in de ziel zit nog

weer de kern van het ik: 'In uw ziel is uw ik en staat uw ik voor het

aangezicht van uw God'.

Van omtrek tot kern vinden we in deze romantische visie: lichaam, ziel,

hart, ziel of ziele, ik of diepste kern der persoonlijkheid of

aanrakingspunt der Heilige Geest.

De liefde voor God zal door het hart genoten worden en door het hart

tot uiting komen, meende Kuyper. 'Daarvoor ontvingt ge dat kostelijk

instrument van uw hart. Maar die dit hart gebruikt en het in zalige

liefde bespeelt, dat is en blijft dan toch uw ik, in het centrum uwer

ziele, in dien diepen ondergrond van uw aanzijn, waar uw persoon leeft

voor het heiUg aanschijn van den Dieëenige.'

Bij zijn beschouwingen gaat Kuyper ervan uit dat de schepping en

herschepping, de natuur en de genade, twee zijden kennen: een

stoffeUjke, uitwendige, waarneembare zijde en een verborgen,

verscholen, inwendige en innerlijke zijde. Het werk van de Heilige

Geest heeft met die inwendige zijde te maken, met het verborgen

beginsel dat 'uit de onpeilbare diepte aller dingen naar boven en naar

buiten' werkt. Het woord 'beginsel', ook gebruikt in de bekende

'gereformeerde beginselen' van de VU, stond bij Kuyper in direkte

relatie met het werk van de Heiüge Geest, met de verborgen wortel

van alle bestaan.

53

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen