Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 95

gereformeerde kerken en van de Vrije Universiteit. De crisis van 1926 had zeer veel met

deze zoekende studenten te maken. Maar daarover in een andere paragraaf.

DE WETENSCHAP

CALVINISTISCHE WETENSCHAP IN DE PRAKTIJK

Bij de lustrumviering van het studentencorps in 1910 sprak rector G.H.B, van den

Boom de aanwezige reünisten toe als 'mannen, die in den wilden strijd des levens verant-

woordelijke posities bezet houden', de opper- en hoofdofficieren van het leger gevormd

door de maarschalk Abraham Kuyper.'39 Die militaire termen hadden voor hoogleraren

en studenten nog altijd hun volle bekoring. Rector corporis E.J. Wientjes had drie jaar

eerder de leden gewaarschuwd, 'dat een harde strijd ons wacht, een strijd tegen de ons

vijandige gedachten, ten bloede toe gestreden'.'*" Calvinisme, zei H.H. Kuyper, geeft

ons 'den geestelijken ridderslag, die ons tot kampioenen adelt voor hetzelfde heilige en

bezielende ideaal, waaraan Calvijn zijn leven en gaven heeft gewijd'.'+" Die woorden

sprak hij in 1909, aan het begin dus van de in dit hoofdstuk behandelde periode. Aan het

einde zei Dooyeweerd het in zijn inaugurele oratie van 1926 minder trots en zelfverze-

kerd, maar in dezelfde geest: humanisme en christendom staan onverzoenlijk tegenover

elkaar. Als christendom humanisme binnenlaat, wordt het overwoekerd en verstikt.'**^

Dus moet het zich te weer stellen.

Calvinistische wetenschap zou de wapens voor die strijd leveren. Neocalvinisme, be-

gon men in deze tijd te zeggen. Daarmee werd dan bedoeld, aldus nogmaals Dooye-

weerd, dat het minder ging om de historische Calvijn dan om zijn reformatorische

grondidee'-*^; Calvijns gedachten uitbouwen en geschikt maken voor gebruik in een an-

dere tijd. De term neocalvinisme is vermoedelijk voor het eerst gebruikt in 1897 door

Anema'**, en is dan gelijk aan wat hij later eens noemde 'de echte gereformeerde geest op

zijn allerbest'. Wie van die geest doordrongen is 'voelt zich aan alle positief christelijke

richtingen verwant en voelt bovendien hoe hij rijker is dan zij allen, door een meerder,

zuiverder, en dieper gegrondvest geestelijk bezit'.'+5 Dat wetenschap dan calvinistisch

moest zijn sprak eigenlijk vanzelf De studentenalmanak sprak in 1905 de wens uit, dat

de nieuw benoemde hoogleraren Van Gelderen en R.H. Woltjer gezegende arbeid zou-

den mogen verrichten 'voor de calvinistische philologie'.'+^ Hetzelfde adjectief zou men

bij alle vakken moeten plaatsen, pas dan zou er sprake zijn van ware wetenschap. Weten-

schap vraagt altijd nadere bepaling, betoogde G.Ch. Aalders. Ze kan gereformeerd zijn,

of rooms, of naturalistisch'-^^, maar nooit neutraal. Bavinck ging er dan ook van uit, dat

bij benoemingen de gehechtheid aan het beginsel zwaarder moest wegen dan weten-

schappelijke kwaliteit."'*^ En al werd het beleid in deze periode wat ruimer, het ging nog

altijd om 'mannen van denkkracht en godsvrucht, die zich ook bij hun wetenschappe-

ERVEN OF LENEN 1905 1926 91

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen