Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 137

blemen geplaatst. Ten eerste legde Kuypers wet haar de verplichting op binnen vijfen-

twintig jaar een nieuwe faculteit in het leven te roepen. De Vereeniging voor Hoger

Onderwijs op Gereformeerden Grondslag had altijd kunnen zeggen dat de benoeming

van nieuwe hoogleraren niet afhing van het geld, maar van de beschikbaarheid van de

juiste mannen. Nu merkte zij toch, dat er een grens was aan haar financiële mogelijkhe-

den. Haar middelen bleken niet toereikend om de oude, reeds vanaf de stichting ge-

koesterde wens van een medische faculteit in vervulling te doen gaan. Ze moest van de

nood een deugd maken, en overschakelen op wis- en natuurkunde.

Een tweede probleem gold alle faculteiten. De universiteit kon het zich niet meer ver-

oorloven vacatures jarenlang open te laten als de geschikte personen ontbraken. Nood-

zaak dwong nu tot snellere voorziening, want de bezettingsgraad mocht niet dalen onder

de wettelijke norm. Herhaaldelijk bleek dan, dat ook na vijfentwintig jaar Vrije Univer-

siteit de intellectuele keurgarde nog altijd een zeer bescheiden omvang had. Zo kwam

het tot de aanstelling van zeer jeugdige krachten, of van kandidaten die in het hun opge-

dragen vak weinig tot geen ervaring hadden opgedaan Al pakten die kredietbenoemin-

gen dikwijls goed uit, vrij van risico waren ze niet.

Meer moeite gaf het, als de aarzeling niet de wetenschap gold, maar de levensbe-

schouwing. In al de gevallen waarin de besturende colleges met twijfel in het hart tot een

benoeming overgingen, is het onbehagen tot het einde blijven bestaan. Buytendijk,

W. Zevenbergen en Pos zijn er geen van drieën in geslaagd de vu-autoriteiten voor zich

te winnen. Voor de eerste is dat in zoverre gemakkelijk te begrijpen, als hij van huis uit

vreemd was aan het gereformeerde milieu, en zich in levensstijl en interessesfeer duide-

lijk van zijn omgeving bleef onderscheiden. Pos en Zevenbergen echter waren leerlingen

van de Vrije Universiteit. Als zij dan toch van de norm bleken af te wijken, had de scho-

ling in de calvinistische wetenschap juist bij twee van de beste studenten kennelijk haar

doel niet bereikt.

Uitzonderingen waren ze niet, maar evenmin regel. Dooyeweerd heeft hetzelfde

onderwijs genoten als Zevenbergen, en Vollenhoven is net als Pos door Geesink ingeleid

in de wijsbegeerte. De theologen die in Assen vonnis wezen hadden evengoed aan de

Vrije Universiteit gestudeerd als Geelkerken, Smelik en Buskes. Al die diversiteit wijst

erop dat de hoogleraren van de tweede generatie er veel minder dan Kuyper, Woltjer en

Rutgers in geslaagd zijn hun leerlingen te vormen naar één model. Erven of lenen, heb-

ben wij dit hoofdstuk genoemd. De meeste hoogleraren van de theologische faculteit,

H.H. Kuyper voorop, gedroegen zich als erfgenamen. Ze gaven door wat ze hadden ont-

vangen. Als ze nieuwe vakgebieden tot ontwikkeling brachten, zoals de exegeten, bleven

ze in de lijn van de overgeleverde kuyperiaanse theologie.

Lenen kwam onder de docenten niet zoveel voor, al zijn er enkele aanwijzingen te be-

speuren bij Bavinck. Des te meer leners treffen we aan onder hun leerlingen. Die be-

hoefte kwam voort uit een reëel ervaren tekort in de hele gereformeerde wereld. De tij-

den veranderden, Europa kreeg zware schokken te doorstaan, maar de kerk bleef

ERVEN OF LENEN 1905-1926 133

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen