Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 356
De Vrije Universiteit 1880-2005
tijd beginnen we weer te begrijpen, zei Verkuyl in 1983, 'dat de mensen die de verant-
woordelijkheid op politiek en maatschappelijk gebied moeten dragen, veel meer leiding
en ruggesteun van de kerk nodig hebben'.^ Dat op zichzelf al was een typisch modern ge-
reformeerde gedachte. Klassiek gereformeerden plachten uit te gaan van de soeverei-
niteit in eigen kring. Ze lieten dus de politiek over aan de Anti-Revolutionaire Partij, de
Vrije Universiteit aan de Vereniging, en de maatschappij aan het Christelijk Nationaal
Vakverbond. Modern gereformeerden accepteerden die terreinafbakening niet. Onder
hun aandrang gingen synodes stelling nemen in de politieke actualiteit, die toentertijd
beheerst werd door het vraagstuk van de kernbewapening. Dat was niet de manier om
het Koninkrijk Gods naderbij te brengen. Massavernietigingswapens, verklaarde de
synode van Zwolle, 'zijn in strijd met Gods heil voor deze wereld, en dus uit den boze'."»
Zolang oorlog en vrede de politieke agenda bepaalden konden de modernen met hun
strijd tegen de kernwapens het initiatief behouden. Toen dat debat begon te luwen was
ook hun invloed over het hoogtepunt heen. Binnen de kerken en ook binnen de Vrije
Universiteit kwam ruimte voor een andere wijze van geloven. Ze was minder activistisch
dan het klassieke en het moderne gereformeerde geloof, ze liet zich iets minder leiden
door het argumenterende verstand, en toonde zich iets meer gevoelig voor wijding en
atmosfeer. De culturele antropoloog J. Tennekes, van huis uit hervormd, heeft deze
nieuwe wijze van geloven met wervende sympathie beschreven in zijn geestelijk testa-
ment, De bierkaai en de bron. De modern gereformeerde richting was nog verenigbaar
met orthodoxe geloofsinhouden. We hebben dat reeds gezien bij de medicus J.P. Kui-
per, en het beste voorbeeld is natuurlijk Verkuyl, die voor zichzelf tussen politieke pro-
gressiviteit en klassiek-calvinistisch belijden een harmonie had gevonden die aan Buskes
herinnert. Tennekes is daar niet meer op uit, en noemt zich vrijzinnig. Hij heeft veel
waardering voor zijn orthodoxe medechristenen, maar kan niet geloven zoals zij. 'Als er
de laatste decennia geen inspirerende progressieve varianten van christendom waren
ontwikkeld, zou ik het geloof reeds lang geleden hebben moeten opgeven.'5
Vrijzinnigheid is geen geloof van zekerheden. Tennekes kan niet meer terecht bij de
orthodoxie, maar evenmin bij Kuitert, die er in Zeker Weten (1994) op uit is precies te-
gen elkaar af te grenzen wat van de traditie wel of niet houdbaar is.* Met zo'n mentaliteit
van hom of kuit is het geloofsleven niet gediend. Daarvoor kent geloof te veel ambivalen-
ties, te veel tegenstrijdigheden, te veel verrassende ervaringen met die gewraakte tradi-
tie. Het liefst wil Tennekes alle lijnen openhouden, naar rechts en naar links. Hij kiest
niet graag tussen ja en nee. 'Niet echt gebeurd, maar wel waar,' zeggen vele vrijzinnigen
over de bijbelverhalen. Tennekes kan het hen niet nazeggen. Laat het waar zijn dat die
verhalen geen wetenschappelijk betrouwbare informatie bieden, dan nog kunnen wij,
moderne mensen, niet zomaar beslissen wat wel of niet echt gebeurd kan zijn.' Geloven
is zeker weten, zeggen de Heidelberger catechismus en Kuitert elk op hun manier. Dat is
niet het geloof van Bierkaai en Bron. 'Christen zijn,' schrijft Tennekes, 'betekent voor
mij het voortzetten van dat deel van de christelijke traditie waar ik wat mee kan, in het be-
352 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 510 Pagina's
![Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 356](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/publicaties-vu-geschiedenis/een-hoeksteen-in-het-verzuild-bestel-de-vrije-universiteit-1880-2005/2005/01/01/1-thumbnail.jpg)
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 510 Pagina's