Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 15

Verantwoording

I

Universiteiten bedrijven wetenschap en leiden studenten op. Dat doen ze allemaal, en

daarom lijken hun geschiedenissen altijd veel op elkaar. De Vrije Universiteit te Amster-

dam vormt geen uitzondering op die regel. Ook haar geschiedenis gaat over de manier

waarop wetenschap wordt beoefend en onderwezen. Maar als er niet meer te zeggen viel,

was het niet nodig geweest haar op te richten. Toen zij in 1880 haar bestaan begon werd

van overheidswege al voldoende openbaar hoger onderwijs gegeven. De Vrije Univer-

siteit echter voerde een eigen pretentie. Zij wilde iets brengen wat elders niet bestond:

christelijke wetenschap, die van de wortel af een eigen karakter zou vertonen. Dat was

haar wezenlijke kenmerk. Haar omgang met deze pretentie moet dan ook de rode draad

zijn die door haar hele geschiedenis heenloopt, als we echt willen ontdekken wat de Vrije

Universiteit sinds haar fundering is geweest.

Dat is dan ook het thema van dit boek: de Vrije Universiteit als bijzondere instelling.

Geboren in de late negentiende eeuw, is zij een kind geweest van de verzuiling. Die her-

komst bepaalde haar twee grote doelstellingen. Het ging ten eerste om de beoefening van

een zuiver christelijke wetenschap, opgebouwd op de grondslag van de gereformeerde

beginselen. Ten tweede moest zij de opleidingsschool zijn die het kader kon leveren voor

alle gereformeerde verzuilde organisaties. Daarom bezette zij een centrale plaats in het

verzuilde bestel. Haar stichter Abraham Kuyper heeft de Vrije Universiteit dan ook al-

tijd als zijn belangrijkste creatie beschouwd.

Meer dan driekwart eeuw lang heeft de Vrije Universiteit die positie ingenomen.

Toen in de jaren zestig van de twintigste eeuw het kerkelijke en politieke landschap be-

gon te veranderen moesten ook de dragers van het vu-ideaal zich herbezinnen op de

noodzaak en het doel van christelijk hoger onderwijs. Grondslag en doelstelling kregen

een nieuwe formulering, die haar duidelijk deed verschillen van wat zij voordien geweest

was. De gereformeerde kaderschool voor de beoefening van christelijke wetenschap

werd een oecumenische universiteit, die haar christelijke roeping zocht in hulpverlening

aan de derde wereld.

Die verbreding heeft in de praktijk tevens geleid tot vervaging. Naarmate de twintig-

ste eeuw voortschreed, begon de Vrije Universiteit steeds meer te lijken op een gewone

instelling van hoger onderwijs: een algemene universiteit, die haar studenten trok uit de

II

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen