Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 131

DE KWESTIE-GEELKERKEN

Twee erkende woordvoerders van de jongeren zijn als gereformeerd predikant in aan-

raking gekomen met de kerkelijke tucht: J.B. Netelenbos en J.G. Geelkerken. Beiden

hadden gestudeerd aan de Vrije Universiteit als jaargenoten van de lichting 1899, en

alletwee waren ze op hun manier vooraanstaande figuren in de studentenwereld geweest.

Geelkerken was een echte regelaar, die veel vergaderde en dan haast vanzelfsprekend

in de voorzittersstoel terechtkwam. Netelenbos, bijgenaamd Jan Neet, 'geen studie-

mensch, eerder een bravourtype'*^^, was onbetaalbaar als er feest gevierd moest worden,

en alleen al door zijn reuzengestalte in de groentijd de schrik van elke noviet.447 Geeste-

lijk leiderschap moest men van hem niet verwachten, maar de neiging tot provoceren

was hem niet vreemd. We hoorden al eerder dat hij als eerstejaarsstudent dikwijls kerk-

te bij de hervormden. Het lag dus wel in de lijn dat hij in de zomer van 1917 eenmaal als

gastprediker de hervormde kansel in Den Haag beklom. Daarmee had hij zich te ver ge-

waagd. De gereformeerde kerkenraad van Den Haag legde een klacht over bij Netelen-

bos' Middelburgse kerkenraad. Zo kwam het een van het ander, tot Netelenbos was ge-

schorst en afgezet."**^ De synode van Leeuwarden zou in 1920 dat vonnis bevestigen.

Op zichzelf was het een incident, een minder gelukkig optreden van een man die zich-

zelf had overschat. In ons verband is de zaak om twee redenen toch van belang. Ten eer-

ste heeft de Middelburgse predikant wel enige sympathie gevonden bij de studenten van

de Vrije Universiteit. Brochures te zijnen gunste werden in de studentenpers waarde-

rend besproken'M?^ en zestien studenten betuigden in 1919 publiek hun steun'*5o, ^ij het

dat 65 anderen daartegen opkwamen. Ten tweede, en dat heeft die 65 wellicht tot hun

actie bewogen, heeft de zaak-Netelenbos de jongerenbeweging geen goed gedaan. Ze

dreigde in diskrediet te raken als een muitzieke hoop malcontenten en half gereformeer-

den. Het zal er wel mee eindigen, meende de Kamper hoogleraar H. Bouwman, 'dat zij

duidelijk openbaren niet meer tot de gereformeerde kerken te behooren'.'ts' De profetie

is in vervulling gegaan, niet het minst omdat de kerken met de critici weinig geduld had-

den en de breuk forceerden. Daarom viel het Bouwman niet zo moeilijk zich een succes-

vol profeet te betonen. Hij had zelf voldoende aandeel in het beleid.

Geelkerken was nog minder dan Netelenbos een conflictmijdende natuur. Een que-

rulant, noemde Vollenhoven hem.''^^ Hij zocht de tegenstellingen, en meende dat ook te

moeten doen. Hij vooral was de belichaming van de kritiek der jongeren op het centrale

punt: de omgang met de moderne cultuur. Hij zag het als de roeping van de kerk de

voorwaarden te scheppen voor culturele ontplooiing, en met dat doel begon hij in 1925

zijn eigen tijdschrift. Woorden Geest.''^^ Was omtrent de cultuurvraag een kerkstrijd ont-

brand, dan had Geelkerken zich op eigen terrein bevonden. Dat zou voor hem niet

noodzakelijkerwijs een voordeel geweest zijn. Misschien had zijn zelfverzekerdheid hem

dan des te meer parten gespeeld. Maar het zou de zuiverheid van de tegenstellingen ten

goede zijn gekomen. Nu lijkt de zaak-Geelkerken te veel op een conflict met de verkeer-

de man over de verkeerde vraag.

ERVEN OF LENEN 1905-1926 127

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen