Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 196

ring de mening van de antirevolutionairen kon vertolken? De keus viel op Rutgers, en hij

verklaarde zich bereid. Het schuitje raakte echter onklaar en viel in Duitse handen. Rut-

gers werd tot twee jaar veroordeeld. In de gevangenis te Bochum is hij op 5 februari 1945

gestor ven.'*3'

De herdenkingsplaquette in het tegenwoordige hoofdgebouw vermeldt 89 namen: de

directeur Colijn, de hoogleraar Rutgers, en dertig studenten. De overigen zijn oud-

alumni, onder wie de curator Ferwerda. Enkele studenten hebben een getuigenis nage-

laten, in de geest van het elfde hoofdstuk van de brief aan de Hebreeën. Leen van Leeu-

wen werd in februari 1941 ter dood veroordeeld. 'Dank God voor zijn genade over mij,'

schreef hij zijn vader, 'dat Hij mij de zekerheid geeft naar de hemel te gaan.''*^^ Hobbes

Dijkstra werd één maand voor het einde van de oorlog geëxecuteerd. 'Ik heb gekozen

met Gods hulp voor een korter leven in zijn dienst (al is het met vele gebreken) tegen een

langer leven met een sprekend geweten.''t^J Daar ging het uiteindelijk de calvinisten om,

in de keus tussen goed en fout. Op deze fundamentele waarden zouden ze terugvallen,

als het er werkelijk op aankwam. Het overgrote deel van de studenten mocht na de be-

vrijding de studie hervatten. Bij de zuivering werden slechts veertien studenten voor

kortere of langere tijd uitgesloten+34^ niemand langer dan anderhalfjaar.

VOORBEREIDING OP DE TOEKOMST

De Vrije Universiteit heeft onder de bezetting haar aanhangers niet teleurgesteld. Was

ze een instituut van collaboratie geweest, dan zouden die zich wel van haar afgewend

hebben. Maar in die vijfjaar verdubbelde zich het aantal leden van 1859 tot 3676, het

aantal begunstigers steeg van 47.500 naar 59.250, en de opbrengst van de contributies

nam spectaculair toe, van 140.000 gulden tot 215.000."^^s De universiteit kwam dus geen

geld te kort. Vanuit financieel oogpunt gezien had ze de vrijheid vacatures te vervullen

en nieuwe leerstoelen in het leven te roepen.

De tijdsomstandigheden maakten het echter niet gemakkelijk zulke voornemens te

realiseren, zoals bleek in de gevallen van Hellema en Versteeg. Buiten die twee is er dan

ook niemand meer benoemd. Eigenlijk had de juridische faculteit wel aanvulling nodig,

omdat Rutgers enkele malen in gevangenschap raakte, en Anema's krachten begonnen af

te nemen. Ze is echter niet verdergegaan dan een aanstelling als assistent voor I.A. Die-

penhorst, neef van de gelijknamige hoogleraar. 'Wer den Papst zum Onkel hat, kann

leicht Kardinal werden,' spotte de almanak.^^^ Toen het einde van de oorlog dichterbij

kwam doken ook andere namen op van kandidaat-hoogleraren: N. Okma voor privaat-

recht, A.M. Donner voor administratief recht«7^ De Gaay Fortman voor arbeids-

recht.«* In het laatste geval drong de faculteit aan op enige spoed. De betrokkene was

reeds door een openbare instelling aangezocht. Dat gevoel van urgentie moet aan alle

universiteiten hebben geheerst. Overal was achterstand ontstaan met de benoemingen,

waren nieuwe mensen binnengekomen die niet te handhaven zouden zijn, en hadden

192 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen