Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 243

ten.^*t Niet confessioneel bekrompen, aldus Kuitert, wel confessioneel loyaal.**' Het ac-

cent ligt in deze beoordelingen op de methode. Ze plaatsen Berkouwer meer in de lijn

van de irenische Bavinck dan van de strijdbare Kuyper. Toch gaat het om meer dan al-

leen maar een andere manier om de dingen te zeggen. Confessionele loyaliteit had men

aan de Vrije Universiteit altijd begrepen als onvoorwaardelijke aanvaarding van het

schriftgezag. Berkouwers benadering is dan toch wezenlijk anders. De inhoud van de

Schrift is, zo zegt hij, op Christus geconcentreerd. Het gaat niet zozeer om de historische

onfeilbaarheid als om de betrouwbare Christus. De vraag of de feiten exact zijn weerge-

geven staat niet voorop. God heeft de bijbelschrijvers in dienst genomen met hun speci-

ale mogelijkheden, met hun menselijke hoedanigheden. Voor ons komt het er nu op aan

het evangelie te verstaan vanuit de vraag, hoe het in onze tijd en in onze situatie van

kracht is.^''

Die benadering van de bijbel blijft natuurlijk niet zonder gevolgen, bijvoorbeeld bij

het lezen van het scheppingsverhaal, en nooit eerder betwiste grondstellingen van de ge-

reformeerde theologie kunnen onder kritiek komen te staan. Dat is met name gebeurd

met de leer van verkiezing en verwerping, zoals die in de Dordtse leerregels te vinden is.

Het is dan ook niet te verwonderen dat Berkouwers latere geschriften geen weerklank

meer vonden bij degenen die zijn uit de jaren dertig stammende boeken het hardst had-

den geprezen. Volgens hen was er geen sprake van een geleidelijke overgang, maar van

een besliste breuk. De voornaamste markeringspunten waren De triomf der genade van

1954, en De verkiezing Gods, in 1955 verschenen. Vanaf die tijd sprak een andere Ber-

kouwer, die hun steeds vreemder zou worden. Buiten de gereformeerde kring en zeker

ook in het buitenland steeg zijn ster echter tot ongekende hoogten. In 1963 woonde Ber-

kouwer het tweede Vaticaanse concilie bij als een van de persoonlijke gasten van paus

Johannes xxiii.^^ £)at huldebetoon raakte de hele universitaire gemeenschap. 'Het is dui-

delijk,' commentarieerde rector De Gaay Fortman, 'dat aldus niet een willekeurig hoog-

leraar, maar de universiteit zelve naar nieuwe verbindingen met de rooms-katholieke

wereld ook in internationaal opzicht geleid wordt.'^**

De Gaay Fortman was zeker ook bereid die leiding te volgen. Hij koesterde een haast

onbeperkt vertrouwen in Berkouwer. 'We zijn machtig trots op jou,'^9 voegde hij Ber-

kouwer toe bij diens zilveren jubileum in 1965. De belangstelling op dat herdenkings-

feest was dan ook enorm. Het scheen wel, schreef Kuitert in het universiteitsblad, dat

Berkouwer op die ene dag niet slechts de hele faculteit, maar zelfs de hele universiteit in

zijn persoon verenigde.9 Het was ook niet alleen de geleerde wereld die aan het hulde-

betoon deelnam. Berkouwer is erin geslaagd ook de meerderheid van het gereformeerde

kerkvolk voor zich te winnen. Hij deed wat Bavinck nooit had gedurfd: veranderde nieu-

we inzichten naar buiten brengen, en hij werd ervoor beloond. Hij kreeg de mensen mee,

omdat ze hem bleven vertrouwen.

Hij was in dat opzicht te vergelijken met Kuyper, zei de Kamper theoloog J.T. Bak-

ker, maar toch met één verschil. Gereformeerde mensen vertrouwden Kuyper omdat ze

DIENENDE WETENSCHAP. 1955-1968 239

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen