Voor bepaalde tijd. Lustrumboekje Faculteit der Letteren 2005 - pagina 13
Het ei van Kuyper en
opvattingen uitvoerig aan bod. En als een soort toegift - het was
inmiddels al juni geworden - behandelt Kuyper het onderwerp 'ety-
mologie', waarbij de oud-leerling van De Vries en Te Winkel ook in-
gaat op de "historie onzer spelling"; daarnaast komt onder meer de
problematiek van de geslachten van Nederlandse woorden aan de
orde, een van de klassieke thema's uit de vroegere neerlandistiek.
Het onderdeel linguïstiek is althans in dit dictaat beslist minder
neerlandistisch dan wei eens door eerdere geschiedschrijvers is
gesuggereerd. Ik zou bijvoorbeeld zeker niet kunnen zeggen dat
Kuyper eenvoudigweg de opvattingen van zijn Leidse leermeester
weergeeft. Weliswaar vind je de slogan 'de taal is gansch het volk',
bekend van De Vries' grote Woordenboek der Nederlandsche Taal,
en het gedeelte over taaiverwantschap en taaitypologie lijkt zo
weggelopen uit de dictaten van De Vries, maar Kuyper blijkt zich
na zijn Leidse studiejaren te hebben verdiept in grote, algemene
werken over algemene taalwetenschap, zowel de Lectures on the
science of language van de populaire Engels-Duitse geleerde Max
Muller als Language and the study of language, het werk van diens
tegenstander, de Amerikaan W.D. Whitney. Dat waren boeken die in
de jaren zestig en zeventig van de negentiende eeuw verschenen
zijn.
En anders dan De Vries zet Kuyper aan het begin van dit deel van
zijn college een godsdienstig gekleurde definitie in. "Taal is de
wereld van gedachten, die het God belieft den menschen mee te
delen". En ongetwijfeld gesteund door de opvattingen van Max
Muller, die de taal als onweerlegbaar argument tegen het darwinis-
me beschouwde, poneerde Kuyper als dilemma: "De Heilige Schrift
of het darwinisme. Ziedaar de keuze". Die keuze was niet moei-
lijk, aangezien Kuyper ervan uitging dat God het denkvermogen
schept, en "daarmee iets van Zijne gedachten in ons". Hij illustreert
daarmee wat hij volgens dit dictaat benadrukt heeft, namelijk dat
oordelen tot stand komen al naar gelang het uitgangspunt. Hoe dit
ook zij, Kuyper begaf zich met dit onderwerp in een discussie over
het Darwinisme die actueel was en nog lange tijd de gemoederen
heeft beziggehouden. In de jaren dertig van de twintigste eeuw zal
de VU-neerlandicus Jacob Wille dit thema in een taalkundig debat
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 74 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 74 Pagina's