Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 258

tel 'veranderende wetenschap' was op de letterenfaculteit niet van toepassing.

Dat betekende niet dat ze bleef stilstaan, wel dat zij die vernieuwing zochten een an-

dere richting insloegen. H.R. Rookmaaker, de in 1965 benoemde eerste hoogleraar in de

kunstgeschiedenis, kan gelden als de belangrijkste representant van dat streven. Er wa-

ren aan de Vrije Universiteit al wel eerder hoogleraren benoemd die oorspronkelijk niet

van calvinistische huize waren. Maar Rookmaaker was de eerste echte bekeerling. Tij-

dens de oorlog was hij in een gevangenkamp voor militairen de bijbel gaan lezen, en zo tot

geloof gekomen, gestimuleerd door defilosoofJ.P.A. Mekkes. Door diens bemiddeling

maakte hij kennis met de wijsbegeerte der wetsidee, die hem blijvend heeft beïnvloed.

Rookmaaker wilde wetenschap en christendom tot een eenheid samensmeden, op zo'n

wijze dat er een voor de praktijk nuttige wetenschap zou ontstaan in de vorm van prak-

tisch christendom.' 5' De verbinding tussen geloof en wetenschap was voor hem nooit een

probleem, maar de enige oplossing. Wetenschap vond pas in dat geloof haar ware zin.

Rookmaaker was gewoon de kunstgeschiedenis te plaatsen in het ruimere verband van

de cultuurgeschiedenis. Hij had het gevoel dat hij met zijn vaste levensbeschouwelijke

uitgangspunt in staat moest zijn tot een allesomvattende totaalvisie,''^ en hij heeft ook ge-

tracht die te geven in zijn belangrijkste boek. Modern Art and the Death of a Culture.

Kunst, betoogt Rookmaaker, komt voort uit de geest van de tijd. De moderne kunst is al-

leen vanuit de geestesgeschiedenis te begrijpen. Moderne kunst is voortgekomen uit de

ingrijpende omkering van geestelijke waarden in de eeuw van de rede. De Verlichting

maakte de rede tot grondslag van al het weten, en sloot de wereld af voor de goddelijke

openbaring. 'The world was no longer open to a transcendent God. It had become a

closed box, and man was caught in that box. The content of the box was the only true

reality.'"59 De doos gaat pas open als de bijbel weer opengaat. Rookmaakers kerngedach-

te herinnert dus sterk aan Groen van Prinsterers Ongeloof en Revolutie. Ongeloof is de

wortel van de moderne, goddeloze cultuur, die daarom tot sterven gedoemd is.'*"" In zijn

boek wil Rookmaaker daar dan nader het bewijs van leveren, door elke kunstschool te

plaatsen tegen haar geestelijke achtergrond, altijd in protest of aanvaarding met de

waarden van haar tijd verbonden.

Had een aan de Vrije Universiteit verbonden kunsthistoricus deze gedachten vijftig,

veertig, of zelfs vijfentwintig jaar eerder uitgesproken, dan zou hij in gereformeerde

kring algemene erkenning hebben gevonden. Rookmaaker begon zijn werk pas toen de

door hem zo scherp veroordeelde Verlichting ook de gereformeerde wereld was binnen-

gedrongen. Lang niet alle studenten apprecieerden Rookmaakers benadering, die ze als

eenzijdig ervoeren.'^' Anderen kwamen daar juist op af, vooral buitenlanders. Een tijd-

lang vloeiden er twee kleine studentenstroompjes vanuit de Verenigde Staten naar de

Vrije Universiteit. De mannen kwamen voor Dooyeweerd, de vrouwen voor Rookmaa-

ker. Nederlanders mopperden wel eens over zijn voorkeur voor 'special students','^^

maar de buitenlanders betaalden hem terug in respect en erkentelijkheid. Ik heb vele be-

grafenissen van hoogleraren bijgewoond. Maar nooit heb ik studenten gezien die met

254 EEN HOEKSTEEN IN HETVERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen