Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 220

soevereiniteit in eigen kring noemde hij een 'empty box', die zo spoedig mogelijk moest

worden weggegooid.59? Directeuren toonden zich weinig ingenomen met deze proeve

van zelfstandig denken, en brachten hun zorgen over aan curatoren. Die deelden de be-

zwaren. De economen, meende Donner, bewogen zich te veel naar de technische kant.

Hun werk had behoefte aan een hechtere principiële fundering.^"" De faculteit werd per

brief aangespoord opvattingen die sterk van de gangbare meningen afweken, eerst in be-

sloten kring te bespreken, en in het overleg ook leden van andere faculteiten te betrek-

ken, met name juristen en theologen.^' Filosofen werden niet genoemd. Vollenhoven

gaf echter zijn advies ongevraagd in zijn rectorale rede van 1952. Zijlstra, zo meldde hij,

was minister geworden, en had daarmee de wetenschappelijke sector van de calvinisti-

sche actie verruild voor de politieke. Het was te hopen dat hij en zijn geestverwanten in

de Tweede Kamer daar de strijd zouden voeren tegen het ook in christelijke kring veld-

winnend dirigisme, op basis van het beginsel van de soevereiniteit in eigen kring.^^ Zijl-

stra heeft deze raad niet ter harte genomen.

Zijlstra heeft altijd de economische studie beschouwd als het aanleren van een neutra-

le, technische vaardigheid. Christelijke economische theorie bestond niet, christelijke

economische politiek wel. Zo'n politiek wilde ruimte scheppen en instandhouden voor

christelijk leven, dus voor het vervullen van Gods wet uit dankbaarheid.^3 Nader inge-

vuld betekende dat de zwakke beschermen tegen de sterke, de menselijke verantwoorde-

lijkheid tot haar recht doen komen, niet toestaan dat de mens vertrapt wordt door staats-

geweld.^"'* Maar zouden deze politieke normen dan geen invloed hebben op de

beoefening van de wetenschap? Stellingwerff heeft erop gewezen dat de techniek wel de-

gelijk een normatieve wetenschap is. 'Een brug, een balkon, een voertuig kan men niet

berekenen als men geen norm aanneemt die uitgaat van menselijk gebruik en de daarbij

gewenste veiligheid.'^5 Desondanks werd Zijlstra's quasi-neutrale benadering in de

economische faculteit maatgevend.

Maken we de balans op, dan slaat in het decennium 1945-1955 de weegschaal duide-

lijk door in de richting van de traditie. Theologen, medici, filosofen, literatoren en histo-

rici spreken haast allen nog dezelfde taal als voorheen. Bij de psychologen is een veran-

dering op komst, maar ze manifesteert zich nog niet. Enkele juristen beginnen in kerk en

maatschappij op te schuiven naar progressieve standpunten, zonder dat het gevolgen

heeft voor hun wetenschapsbeoefening. Drie tekenen van verandering vallen niettemin

op te merken. Daar is ten eerste Berkouwers boek over Barth. Daar komen we in het vol-

gende hoofdstuk op terug. Ten tweede is er Levers worsteling met de evolutietheorie.

Bij zijn intrede noemt hij zich creationist, maar het laat zich al voorzien dat voor hem op

den duur creatie en evolutie steeds meer op elkaar zullen gaan lijken. Ten derde zijn er

de economen. Zij zijn de eersten die in vu-kring menen te kunnen spreken van neutrale

wetenschap, maar verlangen dan wel een levensbeschouwelijk gerichte toepassing. Alle

drie deze veranderingen zullen zich in het volgende tijdvak doorzetten tot ze beeldbepa-

lend zijn geworden.

216 EEN HOEKSTEEN IN HETVERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen