Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 132

Dubbel verkeerd in die zin, dat de twee niet bij elkaar pasten. Geelkerken was geen

exegeet, maar werd gedwongen zich in die hoedanigheid te verantwoorden. Tegen hem

rees namelijk een klacht naar aanleiding van een preek over de zondige natuur van de

mens. De predikant had toen verwezen naar Genesis 3, in bewoordingen die twijfel de-

den rijzen of hij dat hoofdstuk beschouwde als de feitelijke weergave van de beschreven

gebeurtenis. Had de slang wel werkelijk gesproken? Het probleem was niet nieuw. Ba-

vinck en Van Gelderen hadden er reeds mee geworsteld. Twee vragen speelden bij de

uitleg van de eerste hoofdstukken van de bijbel, over schepping en zondeval. De ene be-

trof de verhouding tot de natuurwetenschappen. 'De feiten, welke de geologie aan het

licht brengt,' zei Bavinck, 'zijn even goed woorden Gods als de inhoud der Heilige

Schrift, en dus door ieder geloovig te aanvaarden.''*54 Hetzelfde had hij kunnen zeggen

van de biologie, de astronomie en de natuurkunde. Beoefenaars van die wetenschappen

waren dan ook in het algemeen geneigd het voor Geelkerken op te nemen, ook als ze de

weg niet tot het einde met hem zijn meegegaan. De andere was de oude vraag van Van

Gelderen, naar de verhouding tussen de klassiek gereformeerde schriftbeschouwing en

de bestudering van de bijbel als een verzameling uit de Oudheid overgeleverde geschrif-

ten, welker geloofwaardigheid door de wetenschap moest worden getoetst. Dat was het

aspect waar vooral Geelkerkens bestrijders oog voor hadden. Op dat gebied voelden zij

zich beter thuis, en zij meenden ook dat die strijd reeds beslist was: de gereformeerde

schriftopvatting ging uit van de volstrekte betrouwbaarheid van de bijbel, ook als op kri-

tische vragen van de moderne wetenschap nog geen antwoord gevonden was. Durf het

dan maar te laten, zei Grosheide tegen Buskes, bij 'een gelovig non liquet'.'*55 Beter on-

vermogen erkennen dan de belijdenis prijsgeven.

Geelkerken is in 1926 door de synode van Assen veroordeeld. Hij heeft zich daar niet

bij neergelegd, en met een zeer klein aantal volgelingen een nieuwe kerk in het leven ge-

roepen, de gereformeerde kerken in hersteld verband. Het hele verloop van deze ge-

schiedenis kan hier buiten beschouwing blijven. Maar wel van direct belang is de relatie

tot de Vrije Universiteit, want die was er in alle geledingen bij betrokken. Dat gold in de

eerste plaats de studenten. 'Velen,' schreef Fratemitas, 'hebben voor hun geestelijk leven

niet alleen, maar ook voor hun ingroeien in de gereformeerde belijdenis veel aan dr.

Geelkerken te danken, aan zijn preken, zijn catechisaties en bijbelkringen.''>5^ Het heeft

niet veel gescheeld of het studentencorps als zodanig had zijn steun betuigd. Oud-rector

H.A. Höweler diende een motie van die strekking in, de senaat nam die over, maar uit-

eindelijk werd ze toch verworpen.+57 Wel richtte Höweler zich namens zestig medestu-

denten tot de synode voor de vrijheid van de wetenschap in gereformeerde zin'*5*, en on-

der leiding van rector corporis G. Zeyl brachten niet minder dan tachtig vu-studenten

Geelkerken een ovatie.+59

Die brede sympathie is opmerkelijk, zeker in vergelijking met Kampen, waar de gro-

te meerderheid zich achter de synode stelde. De persoonlijke bekendheid met Geelker-

ken kan een rol gespeeld hebben, en voor de ouderen de herinnering aan Bavinck. Diens

128 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen