Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 85

De drie van Fabius: geleerdheid, offervaardigheid en geloof, waren ook volgens Van

Gelderen de peilers waarop de universiteit moest rusten. De meeste van deze drie was

het geloof In zijn rectorale oratie van 1924 memoreerde hij de recente oprichting van de

Katholieke Universiteit te Nijmegen. De verhouding tussen de twee christelijke instel-

lingen beschreef hij in de termen van een competitie. Nu moest blijken waar de meeste

kracht gevonden werd. 'In financiële kracht zullen we stellig de minste wezen. En wel-

licht ook in wetenschappelijke kracht. Maar wat geloofskracht betreft kunnen we het

winnen. Als God ons de genade geeft om volkomen onszelf te zijn - gereformeerd voor

de volle honderd procent.'"*' De Vrije Universiteit moest het bewijzen door de inspiratie

die ze putte uit haar geloof De leden en begunstigers deden dat met hun geld, de hoog-

leraren met hun wetenschap. En zoals de bereidheid tot geven toenam naar de mate van

het geloof, zo zou ook de inzet voor de wetenschap haar grote stimulans moeten vinden

in datzelfde geloof

Het waren nog de idealen van 1880. In de kleine negentiende-eeuwse kring was de

geestelijke afstand niet groot geweest, toen men, naar de herinnering van Hovy, 'aan el-

kander hield in trouwe verknochtheid en gebedsgemeenschap'.'*^ Op de nationale schaal

was de Vrije Universiteit nog altijd klein, maar de officiële erkenning van 1905 schiep

nieuwe verplichtingen tot uitbouw en groei. Curatoren mochten nu niet meer wachten

tot de juiste mannen gevonden werden. De wet dwong hen vacatures tijdig te vervullen.

Zouden eigen kleur en karakter daar niet onder lijden.'' Bezien we eens de titels van de in-

augurele oraties, uitgesproken door de nieuwe hoogleraren die in deze periode aantra-

den. De neerlandicus J. Wille leverde inderdaad een strikt principieel betoog met de

programmatische titel 'Aesthetisch of puriteinsch', en P.A.E. Sillevis Smitt bepaalde de

aandacht van zijn gehoor bij 'Het gereformeerd beginsel en de ambtelijke vakken'. De

eerste medicus L. Bouman echter sprak niet over de christelijke, maar over 'De weten-

schappelijke beoefening der psychiatrie', W. Zevenbergen koos voor het vlakke 'Leem-

ten in de wet', en zelfs Anema die zijn benoeming dankte aan een studie over calvinisme

en rechtswetenschap, gaf bij zijn aantreden de voorkeur aan een bleek thema als 'De po-

sitie van het privaatrecht in onze tijd'. H.J. Pos ten slotte, de jongste van allen, leverde

met 'Algemeene taalwetenschap en subjectiviteit' een betoog, dat door niemand ooit

herkend is als een product van gereformeerde wetenschap.

Dit alles heeft zijn invloed gehad op de leden. De student D.W.O.A. Schut bezocht

in 1912 de jaarvergadering, en keerde teleurgesteld naar huis terug. Waar was het vlam-

mend enthousiasme gebleven, waarvan vergrijsde voortrekkers getuigden.' En al waren

er ogenblikken geweest, 'dat aller geest van echte bezieling en broederzin tintelde', de

blijde feeststemming had ontbroken.^ Een jaar later sloeg de student-verslaggever een

nog somberder toon aan. De directeuren waren allemaal present geweest, en bijna alle

hoogleraren. Maar de zaal was slechts half gevuld en van de ruim 160 studenten waren

niet meer dan zes naar Dordrecht gekomen.''^ De rapporteur zwijgt dan nog over de re-

de die Sillevis Smitt op die toogdag gehouden heeft, over godsdienstwetenschap en zen-

ERVEN OF LENEN 1905-1926 81

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen