Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 39

DE EERSTE JAREN

KOMEN EN GAAN

Nu was er dan een universiteit. Maar om haar taak goed te kunnen vervullen zou ze nog

flink moeten groeien. In zijn openingsrede had Kuyper gezegd dat het aantal hooglera-

ren minstens verdrievoudigd diende te worden. Omgerekend dus vijftien, een aantal dat

pas in 1926 is bereikt. Gebrek aan geld was een belemmerende factor, maar gaf nooit de

doorslag. Het werkelijke probleem lag in de schaarsheid van geschikte kandidaten. Zelfs

in de theologische faculteit bleven vacatures soms jarenlang openstaan, en voor rechten

en letteren scheen de aanwezigheid van capabele mensen een even zuiver als zeldzaam

toeval. In de faculteit der letteren is na 1880 tot de uitbreiding van 1904 slechts één hoog-

leraar benoemd, de classicus J. Woltjer.

Een classicus moest er komen, want een universiteit zonder Grieks en Latijn was ei-

genlijk onbestaanbaar. Woltjer vulde die leemte, en bleek een onmiskenbare aanwinst.

Hij was nog jong, geboren in 1849, maar de Vrije Universiteit heeft zich moeten haasten,

want Woltjer had al uitzicht op benoeming aan een rijksuniversiteit.^' Ook later is hij

meer dan eens door openbare instellingen aangezocht, altijd tevergeefs.'^ Woltjer zag de

Vrije Universiteit niet als een kans, maar als een roeping. Je werpt je toekomst weg, zei

een Groninger curator tegen hem. Woltjer oordeelde anders. 'Ik verkies liever met een

klein getal broederen van gelijke beginselen mijn arbeid in het klein te doen, dan in groo-

ter kring mijzelven met mijne overtuiging misplaatst te weten.'93 Uitgaan van en tegelijk

al toetsende zoeken naar een zuiverder begrip van de gereformeerde beginselen was voor

hem de enige goede manier om wetenschap te beoefenen.9+ Daarom cirkelt Woltjers ge-

publiceerde werk dikwijls rondom de grote algemene problemen. Hij was zijn beroeps-

leven als onderwijzer begonnen, en had de acten Frans, Duits en wiskunde behaald, eer

hij zich specialiseerde in de oude talen.95 En ofschoon hij steeds het belang van de klas-

sieke letteren met grote klem heeft betoogd, beleed hij toch eens, dat, 'zoo hij zijn nei-

ging had kunnen volgen, hij bij het begin zijner universitaire studiën de wis- en natuur-

kunde als vak van wetenschap zou gekozen hebben'.9*

Die veelzijdigheid inspireerde Woltjer bij zijn publieke optredens gewoonlijk tot

sterk filosofisch getinte bespiegelingen op allerlei gebied, ook dat van de natuurweten-

schappen. Zouden veel classici het ooit gewaagd hebben te spreken over 'het wezen der

materie', en dan in discussie te gaan met Lorentz en Poincaré?97 Hij kende de details als

weinig anderen, oordeelde zijn leerling F.W. Grosheide, en was toch zeer ruim van

blik.9** Het neemt niet weg dat zijn filosofisch werk niet van blijvende betekenis is geble-

ken.99 De kennis van de details kwam hem beter te stade, vooral in het propedeutisch

onderwijs ten dienste van studenten van alle faculteiten. Hij gaf prachtige colleges, aldus

nogmaals Grosheide'"", die niet bleven staan bij de woorden van de schrijvers die gele-

zen werden, maar de inhoud tot leven brachten. Zijn beste leerlingen ontvingen een deel

ALLEEN OP WEG 1880 1905 35

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen