Een handvol filosofen - pagina 97

J D.H.Th. Vollenhoven:filosoofvan gereformeerde beginselen 93

de. Zijn tweede vrouw, hoewel zorgzaam, kon de sfeer van gezelligheid in het gezin

niet terugbrengen. Met zijn vader - commies op het telegrafïekantoor - had hij een

goede band.

Na het eindexamen aan het Gereformeerd Gymnasium aan de Keizersgracht ging

hij in 1911 naar de Vrije Universiteit om zowel theologie als filosofie te studeren.

Een tijd van geluk brak aan. Hij had Hermina Dooyeweerd, met wie hij op de lagere

school in dezelfde klas had gezeten, opnieuw leren kennen. Hun vriendschap liep

in 1913 uit op een verloving. Intussen was hij bevriend geworden met haar twee jaar

jongere broer Herman. Ondanks zijn vele bezoeken aan de familie Dooyeweerd in

de Van Eeghenstraat en het vermaak dat het studentenleven hem bood, had hij zijn

studie serieus aangepakt. Hij had zich vooral op de theologie geworpen, een studie

die hem voldoening gaf. Hij had echter bij zichzelf ontdekt dat zijn belangstelling

voor de filosofie groter was geworden en na zijn kandidaatsexamen theologie in

1914 besloot hij dan ook met de filosofiestudie verder te gaan.

In 1914, kort voor zijn tweeëntwintigste verjaardag, was de eerste wereldoorlog

uitgebroken - een oorlog die hem aangreep en die hij geen rechtvaardige oorlog kon

noemen. Hij waardeerde Bavincks brochure Het probleem van den oorlog, al mis-

te hij bij Bavinck het probleem van de persoonlijke verantwoordelijkheid. In Op-

bouw, een maandblad 'in dienst der Christ, levens- en wereldbeschouwing van en

voor jongeren', schreef hij in 1915 onder het pseudoniem C. Kampervoort: 'Zodra

de Christen-militair weet dat de strijd van de regeering voor zijn land een onrecht-

vaardige is, d.w.z. voor God niet recht is, ziet hij zich op grond van Gods Woord

verplicht zijn vaderland den dienst te weigeren. Eer niet; maar als deze wetenschap

bij hem vaststaat dan mag hij ook geen dag langer deelnemen aan het dooden, dat

God in dit geval verbiedt. Van dienstweigeren in vredestijd is dus geen sprake en in

geval van oorlog alleen onder zeer bepaalde omstandigheden'.^^

Als student ontliep Vollenhoven een radicale standpuntbepaling niet. Ook la-

ter zou hij in de uitwerking van zijn filosofie radicale standpunten innemen, waar-

door hij in verschillende universitaire en kerkelijke conflicten betrokken raakte.

Hij zocht die conflicten niet, maar ontliep ze evenmin. Bij collega's en studenten

zou hij bekend staan als een vredelievend mens die in conflictsituaties vasthield aan

zijn standpunten en tegelijkertijd zocht naar communicatie en zo mogelijk naar een

compromis.

Vollenhoven studeerde hard, deed in 1916 zijn kandidaatsexamen filosofie en wil-

de snel voortgang maken met zijn doctoraalstudie. Dat viel tegen. Niet dat hij moei-

te had om snel te studeren - hij kon in betrekkelijk korte tijd een grote hoeveelheid

literatuur in zich opnemen en verwerken -, maar hij kon moeilijk greep op de stof

krijgen. Hij maakte het zich ook niet gemakkelijk, omdat hij al bezig was na te den-

ken over een onderwerp voor zijn proefschrift. Hij wilde studie maken van de in-

vloed van de filosofie op de wiskunde en natuurwetenschappen. Prof. J. Woltjer,

die hij als promotor had gevraagd, raadde hem aan eerst een bepaald thema grondig

door te werken en daarna zijn doctoraalexamen te doen. De promotie hoefde dan

niet meer lang te wachten.

Het koste hem grote moeite om duidelijk zicht te krijgen op bepaalde historische

en systematische verbanden in de filosofie. Hij kwam onderscheidingen en verban-

77 Vollenhoven, 'Het persoonlijke in den oorlog, II', pp. 64-65. Zie Stellingwerff, Vollenhoven, p 20.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen