Een handvol filosofen - pagina 311
Geschiedenis van de filosofiebeoefening aan de Vrije Universiteit in Amsterdam van 1880 tot 2012
ƒ Wijsbegeerte van de psychologie 307
hulp van dit wetenschappelijk ordeningskader bracht men in de werkelijkheid een
bepaalde orde aan, w a a r d o o r bepaalde verschijnselen (letterlijk) aan de onderzoeker
ver-schijnen. Sanders liet er geen twijfel over bestaan dat een ordeningskader niet
van ontologische aard is, maar dat de mens dit ordeningskader aanbrengt. Dit doet
hij niet willekeurig; de werkelijkheid moet deze kaders wel kunnen verdragen. In dit
verband introduceerde hij de term functionele structurering.'*
De ordeningskaders worden weliswaar binnen de wetenschap geëxpliciteerd, maar
zij zijn in beginsel afkomstig uit de dagelijkse leefwereld, waarin het menselijk orga-
nisme functioneert in een bepaalde omgeving. In deze omgeving kan de mens door
middel van zijn gedrag veranderingen aanbrengen en zelf gedragsveranderingen on-
dergaan als gevolg van bepaalde omgevingsfactoren. Men moet die ordeningskaders
dus zien in het licht van het functioneren van klassen van entiteiten (volken, mensen,
diersoorten, planten, machines enzovoort) en van de manier waarop de mens ermee
omgaat en ze percipieert. Kortom, het gaat om het functioneren van entiteiten bin-
nen het kader van het menselijk functioneren." Deze functionele structurering - een
dynamisch proces - kan zich toespitsten op een bepaald aspect van het menselijk
functioneren en als zodanig waardevolle, mooie of doelmatige zaken onthullen. Met
andere woorden, in een functionele structurering worden vooronderstellingen geïn-
troduceerd, die ertoe dienen om bepaalde verschijnselen in een ordeningskader te
kunnen vatten.
Wetenschappelijke kennis heeft dus nooit een algemene of absolute gelding, maar
zij heeft slechts gelding binnen het gekozen ordeningskader. Sanders' visie op orde-
ningskaders leek enige analogie te hebben met de wetenschapstheorie van Thomas
Kuhn inzake paradigma's. Sanders relateerde de wetenschapsbeoefening aan bepaal-
de paradigma's die hij interpreteerde als methodologische constructies ter bestude-
ring van de werkelijkheid. Ook al moest de wetenschapper zich zo afstandelijk mo-
gelijk opstellen ten opzichte van zijn onderzoek en vond hij een waardevrije
wetenschap een nastrevenswaardig ideaal, opdat persoonlijke gekoesterde waarden
van de onderzoeker zoveel mogelijk werden geëlimineerd, hij erkende dat weten-
schappelijke kennis niet volstrekt waardevrij kon zijn. Een onderzoeker, welke or-
dening hij in de werkelijkheid ook aanbracht, trof in zijn onderzoek objecten aan die
in zijn bestaan functioneerden en als zodanig betekenis voor hem hadden.**"
Ook voor het probleem van de verhouding tussen psychologie en geloof had de
idee van de ordeningskaders een belangrijke plaats in het denken van Sanders. Dit
probleem zou volgens hem onoplosbaar blijven, indien men de pretentie zou hebben
dat zowel de religie als de wetenschap over de ware kennis van de werkelijkheid be-
schikken. Men zou moeten erkennen dat religieuze kennis van een andere aard is dan
wetenschappelijke kennis en dat elk van deze twee soorten van kennis binnen haar
eigen grenzen aanspraak kan maken op geldigheid. De wetenschap behoort zich te
beperken tot methodologisch te verantwoorden ordeningskaders, waarbinnen haar
uitspraken aanspraak kunnen maken op wetenschappelijke geldigheid. Over de zin
en bestemming van de werkelijkheid kan de wetenschap, in casu de psychologie,
niets zeggen. Als zodanig is wetenschappelijke kennis van een geheel andere orde
dan geloofskennis, waarin het aankomt op het geestelijk verstaan van de werkelijk-
38 Sanders, Inleiding, p. 32.
39 Sanders, Inleiding, pp. 29-30.
40 Sanders, Inleiding, pp. 32-33. Zie Sanders en Eisenga, 'De psychologie aan de Vrije Universiteit', p. 517.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 2013
Publicaties VU-geschiedenis | 548 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 2013
Publicaties VU-geschiedenis | 548 Pagina's