Een handvol filosofen - pagina 81

2 HJ. Pos: filosoof met een vrije geest 77

betekenis van een woord, die men

in een grammatica of woordenboek

kan omschrijven, is een theoretische

bezigheid van een taalwetenschap-

per. Dat woord kan echter in het

concrete taalgebruik meer specifie-

ke betekenissen krijgen. Zo be-

schrijft de taalwetenschap het sy-

steem van een bepaalde taal, dat niet

samenvalt met het werkelijk ge-

sprokene. In het bewustzijn van de

gebruikers van een taal functioneert

dit systeem, dat de norm bevat die

voor het spreken van een taal geldt.

Hoewel het taalsysteem een objec-

tief karakter heeft, heeft het ook een

subjectieve kant. Ja, uiteindelijk

fundeert de taalwetenschap haar be-

grippen en onderscheidingen in het

praktische bewustzijn van de taal-

gebruikers. Een door taalweten-

schappers geconstrueerd taalsy-

steem heeft dus een objectieve

geldigheid en een normatief karak-

ter voor zover het aansluit bij de ge- HJ. Pos

bruiken in het bewustzijn van de

taalgebruikers.'*

De hoogleraren van de Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte van de Vrije Univer-

siteit hadden de studieprestaties van Pos nauwkeurig gevolgd. Reeds tijdens een

vergadering in 1919, nog voordat Pos zijn doctoraalexamen had gedaan, hadden zij

zijn naam genoemd als een mogelijke opvolger van Woltjer.'' Hij stak met k o p en

schouders boven andere kandidaten uit, die de faculteit de revue had laten passeren.

Zijn studieresultaten in Heidelberg bevestigden de faculteit in haar oordeel, dat ver-

volgens leidde tot het besluit o m aan het college van curatoren te berichten dat Pos

de 'aangewezen m a n ' was o m Woltjer op te volgen als hoogleraar Latijn.^ Als voor-

waarde w e r d gesteld dat hij o o k nog aan de Vrije Universiteit moest promoveren,

en wel op een proefschrift over een onderwerp uit de Latijnse taal- en letterkunde.

Met een professoraat in het vooruitzicht ging Pos in 1922-1923 een semester in

Freiburg studeren, waar hij colleges volgde van Husserl en Heidegger. Vooral H u s -

serl maakte indruk op hem. Zijn stem en optreden herinnerden hem aan Bavinck:

'[VJoorzichtig, doordacht, getemperd, op het eind zich meer verheffend. Even-

wel in zijn methode streng onhistorisch, systematisch dus. (...) Zijn geheele wezen

drukt het uit, hoe jarenlange en moeizame arbeid hem de verovering der "reine Ein-

18 Pos, 2 « r L o g j ^ , p p . 33-36, 54-55. Vooreen analyse van Pos' proefschrift, zie Salverda, 'Over de grondslagen

der taalwetenschap*.

19 Faculteit der Letteren, Notulen, 24 april 1919.

20 Faculteit der Letteren, Notulen, 11 maart 1921.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen