Een handvol filosofen - pagina 441

/ Sociaal-culturele en politieke filosofie 437

Sinds 1992 gaf hij als gastdocent aan deze universiteit jaarlijks enkele colleges.

In andere publicaties toonde Schaap zich geboeid door het thema 'heil en vergel-

ding'. De woorden heil en vergelding hangen dermate nauw met elkaar samen dat zij

een thema vormen, zowel in het marxisme als in het christendom. Tussen deze twee

levens- en wereldbeschouwingen bestaat echter wel verschil: het marxisme laat de

vergelding en de komst van het heil niet aan God over, maar wil deze verwerkelijken

door middel van revoluties, die echter alleen maar bloedbaden en nooit een heilstaat

hebben gebracht. Werken van Nietzsche hielpen Schaap om inzicht te krijgen in de

drijfveren van het (neo)marxisme. Van Nietzsche leerde hij dat mensen veel leed

kunnen verdragen en het ook weer snel kunnen vergeten, mits er maar niet een aan-

wijsbare schuldige achter zit. Mensen kunnen heel moeilijk vergeten en vergeven als

er een dader van het kwaad bekend is. Dat maakt hen rancuneus en kweekt bij hen

ressentiment. Van dit ressentiment had het marxisme een ideologie gemaakt. In het

christendom was volgens Schaap helaas de gedachte van een vergeldende God aan-

wezig. Een verkeerde voorstelling volgens hem, omdat wraak niet het laatste woord

behoort te hebben. Het geloof in een vergeldende God en een volmaakt leven in het

hiernamaals helpen gelovigen niet verder. De waarde van het geloof is dat het leven

hier en nu richting krijgt. In een tweetal boeken werkte Schaap deze gedachten uit.^

Niet alleen in Tsjechië, maar ook in andere Midden-en Oost-Europese landen on-

derhield Schaap goede contacten, en niet slechts op het terrein van de filosofie. Zijn

pioniersbloed verloochende zich niet. Sinds 1993 was hij zowel in Tsjechië als in Oe-

kraïne eigenaar van enkele bedrijven op het gebied van landbouw (teelt van poot-

aardappelen), waterbeheer en onroerend goed. Naast zijn werkzaamheden op het

terrein van landbouw en watermanagement bouwde hij ook als filosoof zijn contac-

ten uit. Lezingen over Nietzsche en de idee van ressentiment vonden daar weerklank,

met name in het postcommunistische Oekraïne. Sinds 2010 is hij als gasthoogleraar

voor filosofie verbonden aan de Agrarische Universiteit in Kiev.

In de Faculteit der Wijsbegeerte maakte Schaap aanvankelijk deel uit van de interfa-

cultaire onderzoeksgroep Pluralisme in perspectief. O o k participeerde hij in de fi-

losofische onderzoeksgroep Vrijheid en publiceerde hij in 1984 in de gelijknamige

bundel een artikel over H a b e r m a s . " Naast het college geschiedenis van de filosofie

in de wijsgerige vorming deed hij in de jaren tachtig o o k mee in de team-teaching

van het college Algemene theorieën voor doctoraalstudemen politicologie. In 1987

beëindigde hij echter zijn participatie in het onderzoeksprogramma Pluralisme en

vroeg o m vermindering van zijn werktijd tot 0,3 fte.

Hij was in 1985 namelijk benoemd tot dijkgraaf van het waterschap Noordoostpol-

der. Ook andere functies in het openbaar bestuur namen hem in beslag, met als hoog-

tepunt zijn benoeming tot voorzitter van de Unie van Waterschappen in 1995. Het

geven van colleges in Praag schortte hij op. In 2007 werd hij voor de VVD lid van de

Eerste Kamer en in 2010 volgde zijn benoeming tot deeltijdhoogleraar in Delft voor

'Waterpolicy Government'."

sen. Nietzsche's Umwertung der Wahrheitsfrage (Würzburg, 2002). Dit boek verscheen ook in het Oekraïens.

20 Zie Schaap, De mens als maat. Nietzsche's worsteling met het ressentiment (2003) en Afscheid van de al-

machtige. Herwaardering van de levenszin (2006). Beide boeken zijn ook gepubliceerd in het Engels en Oekra-

ïens. Zie interview met Schaap, in Trouw, bijlage de Verdieping, i6 februari 2007, p. 4.

21 Schaap, 'Jürgen Habermas: Zelfbehoud en zelfconstitutie', in Voorsluis e.a., Vrijheid, pp. 33-68.

22 Schaaps inaugurele rede was getiteld Klimaat en overstroming, een verleidelijk verband (Delft: Technische

Universiteit, 2010). Als Eerste Kamerlid publiceerde hij Het rancuneuze gif. De opmars van het onb

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen