Een handvol filosofen - pagina 72

68 / Fragiel begm (i88o-i<)i8)

het spel gezet. Bavinck begreep dat deze mens voortaan andere filosofische vragen

zou stellen en andere keuzen zou maken dan voorheen - filosofische vragen over de

mens zelf en zijn handelen in de samenleving, politiek en cultuur.

14 Terugblik

In de eerste decennia van haar bestaan werd aan de Vrije Universiteit gehamerd op

de gereformeerde beginselen. Hoewel ze de grondslag van de universiteit vormden,

werden deze beginselen kort na de oprichting een bron van meningsverschillen en

conflicten. De meeste hoogleraren spraken met overtuiging over deze beginselen en

gaven er bepaalde interpretaties aan. Er bestonden wel enkele algemeen gedeelde

opvattingen over deze beginselen: God als schepper en soeverein van hemel en aar-

de, de mens als naar Gods beeld geschapen en gericht op het leren kennen van God

en zijn schepping in haar verscheidenheid en samenhang, en een samenleving als

een gedifferentieerd geheel waarin de idee van de soevereiniteit in eigen kring rich-

tinggevend behoorde te zijn.'^' Deze beginselen werden niet beschouwd als door

mensen gemaakt, maar door God gesteld. De interpretatie van deze beginselen was

echter niet onbetwist. Ook al erkende men dat het menselijk kennen van godde-

lijke beginselen onvolmaakt was, dat deed geen afbreuk aan de opdracht om in de

wetenschap de verschillende terreinen van de werkelijkheid te onderzoeken. Maar

daar lag het probleem: hoe kon men in de verschillende wetenschappen de gerefor-

meerde beginselen duidelijk maken in relatie tot de diverse terreinen van onderzoek

en onderwijs?

Een gemeenschappelijk onderzoek naar de gereformeerde beginselen, waartoe de

hoogleraren zich in 1895 bereid hadden verklaard, was niet van de grond gekomen.

Zij hadden ingestemd met de stellingen van Kuyper over een historisch onderzoek

naar de bronnen van het calvinisme, maar vader en zoon De Savornin Lohman had-

den die instemming geweigerd; zij wilden zich de in die stellingen vervatte interpre-

tatie van de gereformeerde beginselen niet laten voorschrijven. Er moest volgens

hen veel meer onderzoek worden gedaan naar het leren kennen en toepassen van die

beginselen op de verschillende terreinen van wetenschap. Daarin toonden zij meer

visie dan hun collega's en de besturende colleges van de universiteit. Dat onder-

zoek zou voor een belangrijk deel van kentheoretische en wetenschapsfilosofische

aard moeten zijn, maar een filosofisch onderzoek naar die beginselen - met name

door Woltjer aan de orde gesteld - was er niet gekomen. Geen wonder dat de niet-

uitgewerkte beginselen in relatie tot het onderwijs, onderzoek en maatschappelijke

vraagstukken tot heftige discussies en conflicten hadden geleid. De hoogleraren die

filosofie gaven, hadden - elk op eigen wijze - in de loop der jaren hun bijdragen

aan die discussies geleverd. Antithetisch hadden zij zich opgesteld ten opzichte van

de vooronderstellingen en theorieën van niet-christelijke filosofen, maar zij had-

den niet of nauwelijks duidelijkheid gebracht omtrent de herkomst, de aard en het

functioneren van die gereformeerde beginselen in de verschillende wetenschappen.

Hoedemaker, die slechts korte tijd aan de Vrije Universiteit verbonden was, had

weinig filosofische publicaties nagelaten. Hij ging uit van Gods soevereiniteit over

179 De Drie Formulieren van Enigheid vormden de grondslag van de theologische faculteit.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen