Een handvol filosofen - pagina 132

128 III Filosofische twisten in oorlogstijd (1940-1^4^)

van vragen die hen zwaar vielen. De situatie was er echter niet naar om zich af te

vragen wat wel of niet te dragen was. Hun geloof gaf hoop en hoop gaf kracht; zij

moesten verder. Het lag niet in Vollenhovens aard om bij de pakken neer te zitten -

daar was ook geen tijd voor, want er werd veel van hem verwacht. Weliswaar was de

Vrije Universiteit gesloten, maar het werk ging op beperkte schaal clandestien door.

Evenals andere hoogleraren gaf hij thuis colleges voor gemengde groepjes van eer-

ste- en ouderejaars studenten. Tussen 1943 en 1945 nam hij honderden tentamens af,

ook van studenten van andere universiteiten. Elke dag, elk uur was zijn zoon in zijn

gedachten, maar de studenten die vrijwel dagelijks over vloer kwamen gaven hem

en zijn gezin afleiding.'^

Herman en Tine Dooyeweerd leefden intens mee met wat er bij de Vollenhovens

gebeurde. Voor hen was de arrestatie van hun neef Dirk een waarschuwing. Hun kin-

deren waren weliswaar jonger dan die van de Vollenhovens, maar in hun gezin met

jonge kinderen was extra voorzichtigheid geboden. Dooyeweerd en zijn vrouw bo-

den namelijk onderdak aan een joodse onderduikster - zij zou de oorlog overleven.

3 Dooyeweerd en de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie

Tijdens de oorlog waren velen van mening dat de politieke en sociaal-economische

verhoudingen uit de jaren dertig verouderd waren. Bovendien had de Duitse bezet-

ting het maatschappelijk leven dermate ontwricht, dat het bezinnen op een nieuwe

sociaal-economische orde voor na de oorlog noodzakelijk was. Het Christelijk Na-

tionaal Vakverbond (cNv) had zich in de oorlogsjaren al beziggehouden met vra-

gen over de bedrijfsorganisatie en in 1943 de discussienota Richtlijnen ontworpen.'^

Deze nota was voor beoordeling en advies toegestuurd aan enkele politici en andere

geïnteresseerden, ook aan Dooyeweerd.

In de Richtlijnen werd gesproken over een nieuwe organisatie van het bedrijfs-

leven, waarbij werd uitgegaan van de volgende beginselen: a) een bedrijfstak (een

complex van ondernemingen) is een gemeenschap die soeverein in eigen kring is en

b) de overheid heeft ten opzichte van het bedrijfsleven een subsidiaire (ondersteu-

nende of vervangende) taak. Het eerste beginsel betekende dat een bedrijfstak werd

beschouwd als een zelfstandige 'levenskring' die haar eigen rechtsregels moest vor-

men. Volgens het tweede beginsel behoorde de overheid die rechtsregels te erken-

nen en te sanctioneren.

In de visie van het CNV moest de organisatie van een bedrijfstak worden gedragen

door de gezamenlijke verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers, die op

levens- en wereldbeschouwelijke grondslag waren georganiseerd. In elke bedrijfs-

tak zou een bedrijfsorgaan worden ingesteld, die publiekrechtelijk verordenende

bevoegdheden kreeg met betrekking tot lonen en andere arbeidsvoorwaarden die

vervolgens door de overheid moesten worden gesanctioneerd. De bedoeling was dat

het bedrijfsorgaan geen verlengstuk van de staatsoverheid werd, maar van onderop

werd georganiseerd.

12 Sx.e\\\n^-wQr{{, De Vnje Universiteit na Kiiyper^Y'ï' 290-294 Stellingwerff, Vo//e«/70ïJett, pp 153, 157. Dirk

Vollenhoven werd m 1944 overgebracht naar het concentratiekamp Dachau Ondanks de martehngen in de

kampen zou hij de oorlog overleven

13 CNV, Richtlijnen voor de hedrijfsorganisatie, in archief K. Groen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen