Een handvol filosofen - pagina 85

2 H.] Pos'filosoof met een vn]e geest 8i

vriendschap bestaan. Met de oecumenisch georiënteerde Le Cointre had hij een le-

venslange vriendschap. Ze onderhielden tijdens en na hun studententijd een inten-

sieve correspondentie en kwamen ook later regelmatig bij elkaar. Ook de orthodoxe

VoUenhoven, die van 1921 tot 1926 gereformeerd predikant in Den Haag was, zocht

hij af en toe op. Hij had groot respect voor VoUenhovens filosofische denkkracht,

had zijn proefschrift gerecenseerd als een 'welgeslaagd werk' en eraan toegevoegd:

'In dien geest levere de V.U. nog menige wijsgeerige dissertatie'.''

Tegen zijn zin raakte Pos in de jaren twintig verwikkeld in een kerkelijk conflict.

Maar hij was nu eenmaal lid van de Gereformeerde Kerk van Amsterdam-Zuid,

waar de predikant dr. J.G. Geelkerken in opspraak was gekomen. Geelkerken werd

ervan beschuldigd dat hij in een preek de letterlijke tekst van Genesis 3 over de zon-

deval in twijfel had getrokken. Het conflict ging, kort gezegd, over de vraag of de

slang in het paradijs werkelijk gesproken had. Een buitengewone generale syno-

de van de Gereformeerde Kerken die in 1926 in Assen bijeenkwam, deed in maart

van dat jaar de uitspraak dat het Bijbelverhaal over de zondeval letterlijk begrepen

moest worden. Geelkerken werd als predikant afgezet.

De synode wilde een naïef-letterlijke Bijbelexegese handhaven en de historische

betrouwbaarheid van de Bijbel veilig stellen. Kritisch-historisch Bijbelonderzoek

vond men onaanvaardbaar, ook al waren er geen antwoorden gevonden op kritische

vragen die vanuit diverse wetenschappen aan de Bijbel werden gesteld. Gerefor-

meerde natuurkundigen en artsen die zich niet konden vinden in de opvattingen van

de leidinggevende theologen die achter de synode van Assen stonden, werden gene-

geerd. Een van hen was de bioloog en fysioloog Buytendijk die zijn collega's van de

theologische faculteit af en toe had bestookt met vragen over biologische kwesties

en hun exegese van de Bijbel.

Met het overgrote deel van de Gereformeerde Kerk van Amsterdam-Zuid ver-

liet Geelkerken de Gereformeerde Kerken en stichtte de Gereformeerde Kerken

in Hersteld Verband.'^ Ook Pos koos de kant van Geelkerken, slechts ten dele uit

sympathie voor hem die hij hooghartig vond, meer uit protest tegen de uitspraak

van de synode."

Behalve Pos hadden nog enkele hoogleraren van de Vrije Universiteit zich ach-

ter Geelkerken geschaard, de classicus R.H. Woltjer, de medicus L. Bouman en de

aan de juridische faculteit verbonden P.A. Diepenhorst en lector Chr. Zevenbergen.

Alle hoogleraren van de theologische faculteit en de meeste hoogleraren van de an-

dere faculteiten kozen partij voor de synode van Assen. Reeds voor het bijeenko-

men van de synode had de kwestie-Geelkerken de collegiale verhoudingen aan de

Vrije Universiteit danig verstoord. Er waren hoogleraren die elkaar geen hand meer

wilden geven of elkaar negeerden. Pos observeerde hun gedrag en schreef aan zijn

vriend Le Cointre: 'Ik doe hier niet aan mee, maar zie het toch en ervaar afgronden

tusschen collega's, gevoeliger dan ooit'.'"*

Weliswaar schreven de statuten van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op

31 Pos,'Philosophic aan de V U '

32 Twintig jaar later, m 194e, zouden de Gereformeerde Kerken m Hersteld Verband (met m totaal ongeveer

7000 leden) zich aansluiten bi] de Nederlandse Hervormde Kerk. Ter reflectie op Geelkerken en de synode van

Assen, zie Harinck, De kwestie-Geelkerken. O o k Aalders,/ G Geelkerken (te verschijnen).

33 Aldus Pos in zijn brief van 25 april 1926 aan Le Cointre, in Harinck en VA\k,Jeugdhneven

34 Brief van 6 november 1925, in Harinck en Vz\k,JeHgdbneven

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen