Een handvol filosofen - pagina 38

34 I Fragiel begin (i88o-i^i8)

examen klassieke talen promoveerde hij in 1877 aan zijn alma mater op het proef-

schrift Lucretii philosophia cum fontibus comparata - een onderzoek naar wat 'de

filosofie van Lucretius vergeleken met de b r o n n e n ' had bijgedragen aan de overle-

vering van de filosofie van Epicurus.'+

Enkele jaren was hij leraar klassieke talen in Leiden en Groningen tot in 1881

zijn benoeming tot hoogleraar aan de Vrije Universiteit volgde. Een curator van de

Groningse universiteit had hem erop aangesproken: 'Gij doet dwaas, ge werpt eene

schoone toekomst weg o m u te wijden aan een ding, dat geen toekomst heeft, dat

op zijn best een twintigtal jaren duren k a n ' . " T o c h aanvaardde Woltjer zijn benoe-

ming, omdat hij verwachtte dat hij zich als christenwetenschapper aan deze univer-

siteit het meest vruchtbaar zou kunnen ontwikkelen. Hij durfde die stap aan, mede

omdat hij zich erin gesteund wist door de v r o u w die in hetzelfde jaar van zijn be-

noeming zijn echtgenote werd. Hij t r o u w d e met Marchien Janssonius; zij zouden

acht kinderen krijgen, van wie vier op jonge leeftijd stierven.

H e t gezin vroeg zijn aandacht en het universitaire w e r k legde beslag op hem, maar

hij k o n zijn liefde voor het gymnasium niet onderdrukken. In 1889 was hij mede-

oprichter van het Gereformeerd G y m n a s i u m in Amsterdam. N a a s t zijn hoogleraar-

schap, veel bestuursfuncties en het lidmaatschap van de Eerste Kamer, was hij vanaf

de oprichting tot zijn d o o d in 1917 (met een onderbreking van twee jaar) o o k nog

rector van dit gymnasium.''' Al die nevenfuncties deden geen afbreuk aan de kwali-

teit van zijn wetenschappelijk werk. Zowel zijn colleges als zijn publicaties t o o n d e n

zijn fundamentele aanpak van problemen, filosofische denkkracht en brede visie.

In 1891, het laatste jaar dat Woltjer filosofie doceerde en Geesink zijn onderwijs

overnam, sprak hij een rede uit ter gelegenheid van de overdracht van het rectoraat

van de Vrije Universiteit. Hij sprak over De wetenschap van den Logos en legde uit

dat de filologie (liefde voor de logos) in de brede zin van het w o o r d begrepen moest

w o r d e n als de wetenschap van de logos. Logos stond voor rede die zich openbaarde

in w o o r d , en in gedachte en oordeel. Vervolgens werden die twee, w o o r d en gedach-

te/oordeel, met elkaar verbonden in de taal. Z o k w a m de logos tot uiting in de taal

en o o k in daden en de verhalen erover en dus in de literatuur en de geschiedenis.'7

H e t onderzoek van de filologie reikte verder en k w a m o p het terrein van de filoso-

fie, wanneer het vragen stelde naar de goddelijke Logos die als 'wereldrede' of ' w e -

reldplan' in de werkelijkheid tot uitdrukking kwam. D e goddelijke Logos die zich

in de werkelijkheid openbaarde en de orde van alle dingen in hun onderlinge relaties

bepaalde, werd voorwerp van onderzoek van de menselijke logos.'^

Woltjer verwees naar het evangelie van Johannes, waar van de goddelijke Logos

wordt gesproken: 'In den beginne was het Woord, en het Woord was bij God en het

Woord was God. Dit was in den beginne bij God. Alle dingen zijn door het Woord

54 Woltjers proefschrift {Lucretii philosophia cum fontibus comparata. Specimen litteranum quo mquiritur

quatenus Epicuriphilosophiam tradident Lucretius) was een dermate fundamentele studie dat het werd herdrukt

in de serie Greek and Romam Philosophy, ed. by Leonardo Taran (New York/London: Columbia University,

Garland Publ. Inc., 1987, Nr. 45); zie Van der Laan,/an Woltjer, pp. 29, 329.

J 5 Aldus Woltjer in \\tt Jaarverslag van de Vereenigmg voor Hooger Onderwijs op Gereformeerden Grondslag

(over 1900), 1901, p . xli.

56 Woltjer was van 1902 tot zijn overlijden in 1917 lid van de Eerste Kamer voor de Antirevolutionaire Partij.

57 Woltjer, 'De wetenschap van den Logos', p. 13.

58 Woltjer, 'De wetenschap van den Logos', pp. 19,37.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen