Een handvol filosofen - pagina 36

32 I Fragiel begin (1880-1^18)

was.**' Hij werd op bepaalde momenten door onzekerheid en twijfel overmand,

vooral als hij werd benauwd door conflicterende loyaliteitsbindingen. Op die mo-

menten was hij een verscheurd mens. Zo brachten zijn diepe verbondenheid met de

Vrije Universiteit enerzijds en zijn onverbrekelijke trouw aan de hervormde kerk

anderzijds hem in een situatie van ernstige innerlijke spanningen. Toen hij besef-

te dat het maken van een keus onvermijdelijk was, woog uiteindelijk de trouw aan

deze kerk het zwaarst. Hij nam met ingang van i januari 1888 ontslag als hoogleraar

en werd weer predikant in de hervormde kerk.

5 J. Woltjer: filosoof van de Logos

Na het vertrek van Hoedemaker nam de classicus prof.dr. J. Woltjer de colleges lo-

gica en geschiedenis van de filosofie in de letterenfaculteit voor zijn rekening. In de

theologische faculteit werden Hoedemakers vakken door anderen overgenomen.

Het was een tijdelijke oplossing voor de ontstane vacature die drie jaar zou duren,

tot de benoeming van dr. W. Geesink in 1891. Woltjer beperkte zich in zijn onder-

wijs in de geschiedenis van de filosofie tot de Grieken en Romeinen en behandelde

met name de sofisten, Socrates en Plato. Op het terrein van de logica beperkte hij

zich tot Aristoteles die hij behandelde aan de hand van Trendelenburgs Elementa

logices aristotelicae.

De senaat en de besturende colleges waren van mening dat de filosofische vakken

bij Woltjer in goede handen waren. Hij was in 1881 benoemd tot hoogleraar in de

klassieke talen en hij had zich in enkele jaren ontwikkeld tot een geleerde met een

diepgaande filosofische oriëntatie. Dit was vooral tot uitdrukking gekomen in zijn

colleges over de encyclopedie van de filologie. Aan de Vrije Universiteit was men

van oordeel dat het vak encyclopedie een belangrijk onderdeel van de academische

studie behoorde te zijn. Het vak werd ook gegeven in de faculteiten Godgeleerdheid

en Rechtsgeleerdheid.'"

Met encyclopedie ging men uit van de idee dat een universiteit, ingedeeld in facul-

teiten, een organische eenheid vormde. In een faculteit was het onderzoek verdeeld

over verschillende vakgebieden die door aparte vakwetenschappen werden bestu-

deerd. Vervolgens had men de idee dat elke vakwetenschap een bepaalde structuur

had die bepaald werd door het desbetreffende terrein van onderzoek. Ook de ver-

schillende vakwetenschappen waren organisch met elkaar verbonden, gebaseerd op

de samenhangen in de geschapen werkelijkheid die men wilde interpreteren volgens

de gereformeerde levens- en wereldbeschouwing of 'gereformeerde beginselen'. De

analyse van de structuur van een bepaalde vakwetenschap, de plaatsbepaling van

deze wetenschap in samenhang met andere vakwetenschappen en de aard van deze

samenhang vormden het terrein van onderzoek van de encyclopedie. Als zodanig

49 Zie Vree, 'Onvermijdelijk was zeker isolement', pp. 72, 77, 81.

50 De term encyclopedie is afgeleid van het antiek-Griekse enkuklios paideia dat betekende: de kring van de

kunsten en wetenschappen, waarin de 'jonge vrijgeborene' werd opgevoed. Iets ruimer geïnterpreteerd, bete-

kende enknkUos paideia een eerste opvoedende rondblik in de kring van kunsten en wetenschappen. Later, bij

de Romeinen en in de late middeleeuwen, kreeg encyclopedie de betekenis van een systematisch-filosofisch

onderzoek van de wetenschappen in hun onderlinge samenhang. In deze betekenis werd het woord encyclopedie

aan de Vrije Universiteit gebruikt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen