Een handvol filosofen - pagina 434

430 . VI E Vakfilosofische richtingen

In 2000 sprak Griffioen bij de viering van het vierentwintigste lustrum van de univer-

siteit de diesrede uit, getiteld Treinreis naar de toekomst. Pleidooi voor een proefon-

dervindelijk fdosof eren. Hij begon met de volgende openingszinnen: 'Het gaat van-

middag over de betekenis van filosofieonderwijs voor heel de universiteit. En dus is

het zaak zo spoedig mogelijk de hoofdrolspelers in het universitaire gebeuren in het

vizier te krijgen. We doen dat met behulp van de voorstelling van een gemeenschappe-

lijke treinreis'.^ Vervolgens gaf hij korte typeringen van de reisgenoten: de vakweten-

schappers vlakbij de ramen om vooruitkijkend naar het landschap dat zij passeren

nieuwe ervaringen op te doen en nieuwe dingen te ontdekken, filosofen die achteruit-

kijkend en reflecterend zich afvragen of ons vertrekpunt wel het juiste was en of de

wissels wel goed stonden, studenten die nog bezig zijn een plaatsje te vinden en mid-

delbare scholieren die zich ophouden in de gangpaden. Vervolgens constateerde hij

dat filosofen ook vooruitkijken, omdat reflectie op uitgangspunten en vooronderstel-

lingen deel uitmaakt van de oriënterende functie van de filosofie en vragen impliceert

omtrent de bestemming van de reis. Met behulp van het markeren van filosofische

stromingen en andere filosofische onderscheidingen komt een filosoof op zijn eigen

manier tot begripsvorming, maar niet zonder kennis te nemen en correcties te aan-

vaarden van vakwetenschappers. Maar onder vakwetenschappers komen van tijd tot

tijd ook discussies voor over theorievorming en methoden van onderzoek - discussies

over de grondslagen van een wetenschap, die kunnen uitlopen op 'een groot filoso-

fisch debat'. Dat vakwetenschappers komen tot een filosofisch debat impliceert de re-

levantie van filosofie voor hun werk. Zo'n debat impliceert ook dat filosofische reflec-

tie door vakwetenschappers volstrekt legitiem is en geen exclusieve bezigheid is van

filosofen.'

In universitair verband is filosofie organisatorisch in de Faculteit der Wijsbegeerte

ondergebracht, maar filosofie is naar haar aard van de hele universiteit. Zij speelt een

rol in het onderwijs in alle faculteiten. Als zodanig hebben filosofie en vakweten-

schap niet alleen het reflexieve gemeenschappelijk, maar ook het prospectieve: de er-

kenning van de student als reisgenoot die inzicht nodig heeft in de te volgen route en

derhalve in het oriënterend vermogen van de filosofie. Filosofieonderwijs aan stu-

denten moet hen uitnodigen om zelf filosofische inzichten te beproeven op hun le-

vensvatbaarheid. Deze opvatting impliceert dat filosofieonderwijs niet slechts het

doorgeven is van een bepaalde stof die elders en door anderen is uitgedacht, maar zélf

een vorm van filosoferen is.

Behalve de studenten zijn er ook nog de middelbare scholieren. In de denkbeeldige

treinreis werden zij in de gangpaden gesitueerd, maar ook zij hebben recht op een

zitplaats. Dat wil zeggen dat zij hun eigen en als zodanig volwaardige plaats in de fi-

losofiebeoefening hebben. Men moet het filosofieonderwijs op middelbare scholen

dan ook niet beschouwen als een aftreksel van universitair filosofieonderwijs of als

een vorm van toegepaste filosofie, maar als onderwijs dat zijn eigen oorspronkelijk-

heid moet ontwikkelen. Ook middelbare scholieren moeten leren wat hun ervarin-

gen en ideeën kunnen losmaken en teweegbrengen. In hun filosofische oriëntatie en

bezinning op uitgangspunten zijn ook zij op zoek naar de richting van hun leven en

naar authentieke vormen om hun leven in te richten. Zo zullen ook zij filosofische

inzichten beproeven op hun levensvatbaarheid. Vandaar de ondertitel van Griffioens

rede Pleidooi voor proefondervindelijk filosoferen.

teit', in Th. de Boer en S. Griffioen (red.), Pluralisme^ pp. 204-226.

2 Griffioen, Treinreis, p. 3.

3 Griffioen, Treinreis, pp. 6--/.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen