Studentenalmanak 1914 - pagina 147

FARRAGO 137

der zaak allereerst een bovenzinlijk, geestelijk karakter en kunnen

zij ook niet innerlijk aan elkander zijn tegengesteld. Geen van

drie valt met de zinnelijke, door de zintuigen waargenomene, em-

pirische werkelijkheid saam; zij verheffen er zich boven als nor-

men boven de natuurwetten, als ideeën boven de sensibele realiteit.

Ze zijn dus ook niet waar te nemen door de zintuigelijke kennis,

gelijk ook de dieren die bezitten, maar alleen door het hooger

kenvermogen van den mensch, door den geest, die in hem woont.

Zooals de waarheid hoog boven de werkelijkheid staat, zoo ver-

heft zich het goede boven het nuttige en het schoone boven het

aangename. Ze behooren alle drie tot de wereld der intelligibele

dingen, ook al verleenen objectief de zinlijk-waarneembare dingen

en subjectief de zintuigen van den redelijken mensch bij hunne

waarneming en verwerving onontbeerlijke diensten.

Hunne eenheid sluit echter onderscheid niet uit. Zakelijk,

rë, mogen ze één zijn; formeel, ratione ratiocinata en ratiocinante,

zijn ze toch van elkander verschillend. Het goede is evenmin met

WoLLASTON, als het schoone met BOILEAU tot het ware te herleiden;

ook valt het schoone niet met het goede, als bij de Grieken,

saam, noch ook is het goede, met HERBART, onder den ruimeren

naam van aesthetica naast het schoone te behandelen. Ook ligt

het onderscheid niet daarin, dat het schoone, in onderscheid van

het ware en goede, rust, vrede, genot verschaft. Want dat doen

het ware en het goede ook. Immers, als wij toenemen in kennis,

eene ontdekking doen of eene nieuwe waarheid ons invalt, dan

verheugen wij ons met groote vreugde; en het verrichten van

eene goede daad brengt als eerste loon vrede en zelfvoldoening

mede. Dat waarheid en goedheid niet altijd met schoonheid in

formeelen zin één zijn, leert ons vóór en boven alles het kruis van

Christus; het oog des geloofs moge er heerlijkheid in zien, de

Griek spotte met zijne dwaasheid, en de Jood nam er ergernis

aan; wie Christus aanzag met het lichamelijk oog alleen, vond

in Hem geene gedaante noch heerlijkheid, en geene gestalte, dat

hij Hem zoude begeerd hebben.

Maar waarheid is overeenstemming van denken en zijn, beant-

woordt aan de logische wet, en is dus zoodanig, dat de kennis

ervan ons behaagt. Goedheid is overeenstemming van moeten

(zullen, Sollen) en zijn, beantwoordt aan de zedewet, en is van

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen