Studentenalmanak 1926 - pagina 145

HET TRAGISCHE 133

de bron is, waaruit een menigte vragen ontspringen, is ten

allen tijde een struikelblok, wijl een tastbare weerspreking

van materialistische evolutie- en descendentietheorieën

geweest ^).

Een andere verklaring, die meer bevrediging scheen te

geven, zocht men in het fatalisme of determinisme, of in een

soms Christelijk getint pantheïsme. De oude Grieksche

tragedies zijn reeds uitingen van het fatalisme. Ook

Volkelt's ,,Aesthetik des Tragischen" wordt door pan-

theïsme en determinisme beheerscht, wat vooral duidelijk

blijkt uit zijn metaphysische slotbeschouAvingen, In het

hoofdstuk over „das Tragische in Welt und Gott" zegt hij

o.a., dat de „Zwiespalt unid Negation.... sich bis in das

Weltinnerste, bis in Gott hinein erstrecken." „Gott ist sonach

einen tragischen Helden zu vergleichen, zu dessen Grösze

wesentlich Zwiespalt und Widerspruch gehört" ^). De

„problem- und formgeschichtliche Darstellung" van ,,das

Drama" door Goldschmit is eveneens doordrongen van een

verfijnd determinisme. Doelend op het conflict van den

enkelen mensch en de hem omringende machten, zegt hij:

Der Konflikt bleibt unvermeidlich und der Kampf zwischen

Ich und Welt, oder besser gesagt, zwischen den das Ich

bewegenden schicksalhaften Kräften und den die Welt be-

stimmenden Kräften, findet nur ein Ende mit der Beseitigung

*) Vgl. Bavinck: Wijsb. der Op., bl. 81 v.v.; „Evolutie" en „Over de

ongelijkheid" in Verz. Opstellen; Chr. Wereldbesch., II, bl. 45 v.v,

2) Volkelt, a.w., bl. 431, 432 v.v. Vgl. ook het 13e hoofdstuk over:

„Das transcendente und immanente Schicksal", waarin hij alle „ingrij-

pen" van noodlot of van God (merkviraardig dat hij de Grieksche nood-

lotsidee plaatst naast het chr. Godsgeloof) in strijd acht met den „mo-

dernen Geist". „Der moderne Mensch verwirft das wunderbare Ein-

greifen göttlicher Mächte nicht nur als eine Störung der Naturordnung,

sondern auch als unvereinbar mit der Selbständigkeit und Selbstverant-

wortlichkeit des Menschen", (bl. 377). Klinkt dit alles reeds vrij arro-

gant, nog sterker is de bewering: „die moderne Weltanschauung ist das

Element, in dem allein das Tragische seine ungehemt kraftvolle und

folgerichtige Entwicklung finden k a n n " (!), bl. 394. In ieder geval zal hij

wel bedoelen niet „das Tragische", m a a r het inzicht in het tragische,

wijl hij anders het tragische zelf van zekere „Weltanschauung" zou

afhankelijk maken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen