Studentenalmanak 1928 - pagina 170
160 WAAROP DE ONDERSCHEIDING : M O D E R N E -
geweest. Tot nog toe immers was de kunstenaar wel formeel
vrij geweest tegenover de werkelijkheid (in zooverre als
hij n,l, al haar qualiteiten vrijwel negeerde, behalve het
licht), doch een meer dan formeele vrijheid was het dan
ook inderdaad niet, waar hij datgene wat hij in die formeele
vrijheid zich uit de werkelijkheid koos ('t licht) in een
passieve houding, als een gevoelige plaat, die op een licht-
indruk wacht, slechts als een indruk opving en zijn activiteit
alleen hierin betoonde, dat hij dien indruk in z'n werk weer-
kaatste. Zoo lag de kunstenaar, die in schijn vrij stond
tegenover de werkelijkheid, in waarheid vastgenageld aan
't stof en uit deze slaafsche banden werd de kunst gerukt
door den machtigen zwaai waarmee v, Gogh en Cézanne de
orienteering naar het innerlijk richtten. Dit is hun vrijma-
kingsarbeid geweest. Want nu kwam de kunstenaar niet
slechts in formeele maar ook in ware geestelijke vrijheid
tegenover de werkelijkheid te staan, waar hij haar niet
meer als een lichtindruk opving, maar door zijn actief-
synthetische functie tot een eenheid van nieuwe orde op-
bouwde. De vrijwording van de natuur kwam zoo op een
gansch andere basis te staan, omdat zij niet meer berustte
op eenzijdige analyse van slechts één realiteitsmoment
('t licht), maar groeide uit den diep-innerlijken bodem der
menschelijke styleeringsactiviteit. De activiteit van den
menschelijken geest, die zich tot nog toe in de moderne
kunst met alle intensiviteit op de waarneming (naar buiten)
gericht had, werd thans met alle spanning op den bouw,
d. i. op de innerlijke verwerking van de natuur tot een
stijleenheid geconcentreerd, waarin de waarneming nog
slechts als apriorisch moment verondersteld bleef. Tegelijk
werd hierdoor de weg gebaand tot een open en klare
expressie van het innerlijk, waar de geest weer in schep-
pende zelfstandigheid vrij stond tegenover de werkelijk-
heid, gelijk dan ook met name bij v. Gogh, die door zijn
rythmiseering der natuurvormen deze tot dragers van zijn
lyrisch-dramatische bewogenheid maakte, die geestelijke
vrijheid tot uiting van het psychische, grandioos naar voren
komt.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zondag 1 januari 1928
Studentenalmanak | 238 Pagina's
![Studentenalmanak 1928 - pagina 170](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/studentenalmanak/studentenalmanak-1928/1928/01/01/1-thumbnail.jpg)
Bekijk de hele uitgave van zondag 1 januari 1928
Studentenalmanak | 238 Pagina's