Studentenalmanak 1928 - pagina 147

AESTHETIEK. EEN BEDERF DES LEVENS 137

van bloei en stuwing. Het verstand is emibryonaal, passief,

drijvende op den stroom. Dit leven is geheel onbewust.

Dit stadium ontwikkelt zich naar een tweede. Het ver-

stand wordt door het leven gevoed, komt tot geboorte, tot

ontwaking. Daarmee verliest het tevens zijn passiviteit,

treedt actief op, kennend, en mitsdien richtend. Het bewust-

zijn ontstaat. Nu groeit het leven naar zijn schoonsten bloei:

het klassieke stadium: geest en leven in harmonie, het

bewustzijn beheerscht en middelevenredig.

Maar ook dit kan niet blijven. De groei van het verstand

gaat voort, en 't wordt straks op zijn beurt oppermachtig.

Naarmate het leven aan kracht en stuwing verliest, kleiner

wordt, treedt het verstand actiever op en wordt bandeloos.

Het werpt zich op het leven, analyseert het, en dwingt het

in de banen van zijn schema's en constructies. Het bewust-

zijn breidt steeds verder zijn omvang uit, verliest zijn

positie van middelevenredige, en is spoedig niet meer in

te perken.

Voor wat nu onzen tijd betreft, hebben we het „teveel"

te constateeren in de ontzaglijke woekeringen, die de

theorie maakt in de geestes-, en de techniek in de natuur-

wetenschappen. En misschien een extra opvoering er van

in een litteratuur, die haar producten bereidt uit grondstof

van het zieke gebied: het aangetaste, verzwakte leven zelf,

en met het zieke orgaan: het ,,te groote" bewustzijn.

Het bandeloos bewustzijn, dat van normale begeleider

wordt tot zc/fwerkzaam orgaan, dat ziöh richt op het leven,

van het leven op zichzelf, en van zichzelf op deze opschui-

ving, zoo zichzelf uit zichzelf uitpelt, uitheft van niveau op

niveau, dat is het ouderdomsverschijnsel, dat telkens, in

elke vorm van ons cultuurleven, is terug te vinden. Nemen

wij eens de ,,geesteswetenschappen", die steeds meer zich-

zelf tot hun object gemaakt hebben. Misschien kunnen we

den huldigen stand van zaken het best typeeren door te

spreken van een drie-dimensionaal bewustzijn. Naast of in

plaats van de geschiedschrijving (Ie lijn), hebben we de

geschiedenis der geschiedschrijving (2e lijn, loodrecht op

de eerste), (Ook deze heeft spoedig haar geschiedenis te

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen