VU Magazine 1972 - pagina 5

De doelstelling van de VU c/oor prof. dr. R. Er is in Amsterdam een Vrije Universiteit. Er is ook een andere. De VU is een bijzondere, de andere is een openbare. Dat verschil tussen 'bijzonder' en 'openbaar' houdt het volgende in: • de openbare instellingen voor wetenschappelijk onderwijs - o.a. de Universiteit van Amsterdam - gaan uit van de overheid. De bijzondere zijn bijzonder omdat ze dat niet doen. Waarom doen ze dat niet? Als ik in Engeland de naam van onze universiteit (Free University) moet uitleggen, is dat niet moeilijk. In Duitsland is het veel lastiger, heb ik gemerkt. Daar moet ik dan verwijzen naar de in dat land erkende rechtsfiguur van de 'eingetragene Verein'. En ik moet een hele historische uiteenzetting geven over onze geschiedenis; tien tegen één dat iemand mij moet helpen aan een voorbeeld uit de Duitse geschiedenis. Meestal komt dan op de proppen een verwijzing naar Württemberg met de sterke piëtistische krachten in de historie van dat land; men verwijst dan naar bijbelgenootschappen en zendingsdito. Het begrip 'vrij' is dan inmiddels weer bijna in de mist verdwenen. De gesprekspartners denken dat ze er zijn door 'vrij' op te vatten als 'reformiert'; en dat is dan in Duitsland weer op een zo eigen manier verweven met de kerkgeschiedenis en de politieke geschiedenis der oude Duitse vorstendommen, dat het 'vrij' in onze naam toch weer niet uit de verf komt. In Engeland ligt de zaak eenvoudiger. Daar zeg je eenvoudig: 'Pree' betekent 'free from the Establishment'. De mensen die echt willen weten hoe het in elkaar zit, snappen het dan zo maar. Want 'the Establishment' is in Engeland nog altijd dat merkwaardige mengsel van Kerk en Staat; de Koning wordt door de aartsbisschop van Canterbury gezalfd en het parlement stelt de liturgie van de Anglicaanse kerk op. Hoe dat in feite nu allemaal toegaat, is voor het begrip Establishment niet zo belangrijk. Een 'Free University' is voor een Engelsman, krachtens de geschiedenis van zijn nationale cultuur, een 'alternatieve' universiteit; een die buiten Kerk en Staat om is ontstaan en waarschijnlijk in oppositie tegen beide, die hij zich nog altijd heel goed als een soort eenheid kan voorstellen.

Bijzonder Om de draad van het verhaal weer op te ne"len, met een bijzondere universiteit in

Schippers

Nederland zit het tegenwoordig nog een beetje anders. In het algemeen gezegd kan men zeggen: zij is een universiteit die niet uitgaat van de overheid. Maar ze kan van de kerk uitgaan of van een kerkelijke stichting, rechtens dan wel feitelijk. Ze kan ook uitgaan van een vereniging. Dat laatste is zonder meer het geval bij de VU. Zij werd in 1880 gesticht in oppositie tegen de mentaliteit die toen in kerk en staat in Nederland de toon aangaf. Kuyper gebruikte op meer dan één front het vrije verenigingsrecht van de Franse revolutie (excuus voor het feit dat ik terwille van de kortheid wat oppervlakkig en vluchtig formuleer) om een legale buitenparlementaire oppositie te plegen. En daar kwam bij hem dan ook heel wat uit, onder andere de Vereniging voor Hoger Onderwijs op Gereformeerde Grondslag en de VU. Het verhaal hoe dat nu verder gegaan is, zou minstens tot een brochure kunnen uitdijen. De zaak is dat de vereniging waarvan de VU uitgaat het nu bijna 92 jaar heeft uitgehouden en dat de VU groeit en bloeit, door kwaad en goed gerucht heen.

Grondslag Verenigingen, zoals Kuyper en de zijnen die oprichtten, hadden een grondslag. Daarin kwam het verzet tot uitdrukking tegen de mentaliteit van de toonaangevende cultuurmachten. De grondslag van de vereniging, waarvan de VU uitging, werd gedurende tientallen jaren aangeduid als 'de gereformeerde beginselen'. Om allerlei redenen heeft de Vereniging, waar de VU van uitgaat, onlangs besloten tot een herformulering van haar grondslag. De nieuwe formulering behoeft hier niet te worden afgedrukt. Ze staat in de colofon van iedere aflevering van ons magazine, in de linkerkolom van blz. 1 en ze vormt artikel 4 van de Statuten van wat thans heet de Vereniging voor Wetenschappelijk Onderwijs op Gereformeerde Grondslag. Wie al een poosje met de VU meeleeft, weet heel wat van die grondslag.

Doelstelling Minder bekend is dat de VU nu ook een doelstellingheeft. Die staat te lezen in artikel 3 van het Reglement voor de Vrije Universiteit. Dat artikel luidt als volgt: 1. In diepe afhankelijkheid van de mogendheid des Heren optredende zal deze universiteit, op de grondslag der gerefor-

meerde beginselen, draagster trachten te zijn van het dubbele beginsel, dat 'de vreze des Heren het beginsel der wijsheid is', en dat vrijmaking van uitwendige banden, om eniglijk te steunen op de genade Gods, het meest bevorderlijk is ook aan de bloei der wetenschappen. 2. Het 'nil contra Deum aut bonos mores' (d.w.z. 'niets tegen God en de goede zeden') indachtig, zullen directeuren, curatoren, hoogleraren en studenten dienovereenkomstig steeds, binnen de perken door deze beide beginselen aangegeven, de universiteit hebben dienstbaar te maken aan de bevordering van Gods eer en van godzaligheid in den lande. Voor mij was in die formulering altijd opvallend, dat ze zo bescheiden is ('trachten'), dat ze de bloei der wetenschappen het meest bevorderd acht door de vrijheid zoals de Vrije Universiteit die wilde, dat ze de studenten met zoveel woorden vermeldt en dat ze de universiteit dienstbaar wilde maken aan de bevordering van Gods eer en van de godzaligheid in den lande. Het vloeide uit de herformulering van de grondslag van de Vereniging voort dat er nu ook een nieuwe formulering van de doelstelling zou komen. In deze nieuwe formulering moest 'de gereformeerde beginselen' worden vervangen door 'het Evangelie van Jezus Christus' en diende men ook meer 'mondiaal' te spreken dan gebeurde in de formulering, die over het dienstbaar maken aan de bevordering van de godzaligheid in den lande sprak.

Nieuwe formulering Er is een nieuwe formulering gekomen. De vaststelling daarvan moest wel plaatsvinden nu er ter vervanging van het reeds vermelde Reglement voor de Vrije Universiteit een nieuw Bestuursreglement Vrije Universiteit te Amsterdam zal moeten komen. Dat is nodig om wat in de wandeling de wet-Veringa heet of de W.U.B. (Wet Universitaire Bestuurshervorming 1970) 3

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen