VU Magazine 1972 - pagina 9

Uiteen gegroeid Pakistan was niet meer te verenigen In de eerste week van 1972 werd door de minister van binnenlandse zaken van de nieuwe staat Bangla Desj, Kamafoezzaman, een beroep gedaan op 'de gehele wereld' hulp te bieden. Zomer 1971 had de Indische premier, mevrouw Gandhi, een oproep gericht tot de internationale gemeenschap, nadat miljoenen vluchtelingen uit Bangla Desj de grens met India waren overgekomen. Tot tweemaal toe was er sprake van geweldige rampen, binnen de benauwend korte periode van ruim een halfjaar. De ontwikkeling van Oost-Pakistan als provincie van de moslimstaat Pakistan naar een onafhankelijk Bangla Desj is een bloedige chaos geweest, waarin een complete volksverhuizing plaatshad; waarin een aantal slachtoffers is gevallen, dat op geen honderdduizend nauwkeurig is te schatten en waar-

voltrekken, loopt het gevaar steeds verder terug te kijken, totdat hij terecht komt in 1947, het stichtingsjaar van Pakistan, dat uit twee delen was samengesteld, die een kleine tweeduizend kilometer uit elkaar lagen. Daarmee is hij zo comfortabel ver uit de buurt geraakt van vluchtelingen, vervolgers en vervolgden, dat hij de gebeurtenissen gemakkelijk zou kunnen afdoen met een woord als 'tragisch', alsof het om een natuurramp ging, in plaats van om de uiterste consequenties van een politieke strijd. Om aan dat effect te ontkomen, is het beter om de verkiezingen van december 1970 als uitgangspunt te nemen. Alhoewel: deze mijlpaal (het waren de eerste algemene verkiezingen in Pakistans geschiedenis) werd, wat Oost-Pakistan betreft, hevig beïnvloed door de watersnood die het land een maand tevoren had getroffen. Sjeik Moedjiboer Rahman zou zonder deze ramp zeker een meerderheid hebben behaald met zijn Awami-liga, maar dat zijn overwinning zo volkomen zou zijn geweest, mag worden betwijfeld.

Frustraties Op de overstromingsramp van november 1970 werd door de leiders in West-Pakistan met onbegrijpelijke traagheid gereageerd. Deze apathie van de centrale regering leid-

Premier Moedjiboer Racliman

President Zulficar AM Bhoetto

de tot massale demonstraties in Dacca, de hoofdstad van de oostelijke provincie. Wat te verwachten was, gebeurde: de frustratie over het uitblijven van Pakistaanse hulp aan miljoenen getroffen mede-Pakistani richtte zich onmiddellijk naar de politieke bewegingen die al jarenlang streefden naar een grotere zelfstandigheid. Tijdens de betogingen eiste sjeik Moedjiboer dat 'de schuldigen zouden worden gestraft'; Maulana Basjani, leider van de linksgerichte Awami-partij (niet te verwarren met Moedjiboers Awami-liga) eiste het onmiddellijk aftreden van de centrale regering. Deze uitbarsting, twee weken voor de verkiezingen, bracht het gezaghebbende Franse blad Le Monde ertoe het hoofd te schudden vanwege het feit dat onverbloemd werd getracht politieke munt te slaan uit de vloedgolf van ellende die de oost-provincie had getroffen. En inderdaad: de omvang van de overwinning die Moedjiboer behaalde zal voor een deel te danken zijn geweest aan de politieke acties na de ramp. Dat hij zou winnen, stond overigens al eerder vast. Want het was niet zo, dat de watersnood de frustraties voor het eerst blootlegde. De bittere uitingen van Oost-Pakistan aan het adres van de regering in Islamabad lagen voor het grijpen. De Bengali uit Oost-Pakistan voelden zich de weeskinderen van de staat. Overal kon men voorbeelden tegenkomen van diep wantrouwen van 'de bezette provincie' OostPakistan tegen de centrale regering. De bewijzen dat dat wantrouwen niet misplaatst was, net zo goed. Het uitte zich bij talloze gelegenheden, of het nu ging om een te geringe militaire kracht, of om economische achterstelling, of om een te geringe politieke invloed (de meerderheid van de Pakistani woonde in de oost-provincie: 75 miljoen, tegen ruim 60 miljoen in het westen). Het befaamde zes-puntenprogramma van de Awami-liga, dat voorzag in grotere onafhankelijkheid voor Oost-Pakistan, kwam dan wel na de verkiezingen van 1970 pas goed in discussie, het was toen al vijfjaar oud.

f-istanö uit dan tenslotte een onafhankelijke staat 'e voorschijn is gekomen, waarvan de helft van de bevolking (dertig miljoen mensen; ruim tweemaal de bevolking van Nederland) hulp nodig heeft. Sjeik MoedjiDoer Rahman, premier van Bangla Desj, zei, dat nog nooit in de historie een volk zo voor zijn onafhankelijkheid heeft geleden. Na een gevangeaschap van negen iiaanden terug in zijn Jiud, riep de leider van de Bengali de Pakistaanse regering toe: U leeft in vrede en laat ons in vrede leven.' "ie probeert na te gaan hoe deze aaneenschakeling van rampen zich heeft kunnen

De nog geen 25-jarige geschiedenis van Pakistan werd gekenmerkt door een gestaag uit elkaar groeien van de beide delen waaruit het land bestond. Dat moet voor een groot deel te wijten zijn geweest aan de afstand. Geen enkele regering slaagde erin de ontwikkeling die West-Pakistan onmiskenbaar doormaakte, te laten doorstromen naar het buitengewest. Of dat nu opzettelijk gebeurde of niet, begrijpelijk is het wel: in een klein land als Nederland is het al mogelijk dat de bewoners van OostGroningen zich tekort gedaan voelen vergeleken bij 'het westen'. Dat is dan een afstand van slechts twee-, driehonderd 7

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen