VU Magazine 1972 - pagina 512

Installateur van: • centrale verwarmingsinstallaties • olie-en gasgestookte ketelinstallaties • airconditioningsinstallaties • technische leidingen in kantoorgebouwen, laboratoria, ziekenhuizen, tehuizen e.d.

NVA.T.I.B.A.-AMSTERDAM Nieuwe Prinsengracht 33-35

uit te nodigen o.w. Bruins Slot, al gaf diens naam enige discussie. 'Bruins Slot is doodgepraat'. Bij het daaropvolgende beraad in het Utrechtse Domhotel 27 december '57 waren nog verder aanwezig Berghuis, H. Algra, prof. mr. I. A. Diepenhorst en prof. mr. L. W. G. Scholten. Het gesprek verhep vrij vruchteloos. De zendingsmensen bepleitten een andere geest, een christelijk gebaar om de bedorven verhoudingen met Indonesië te herstellen. Duidelijk kwam ook tot uiting hun vrees voor groeiende communistische invloed in Indonesië. Andere krachten zouden wind in de zeilen moeten krijgen door een andere Nederlandse houding. Het was prof. De Gaay Fortman, die daarop reageerde met: 'U wilt ingrijpen om goede krachten te helpen. We moeten echter Indonesië zijn eigen bestaan laten leiden.' Algenleen waren de AR-politici toen echter nog van mening dat onderhandelen over overdracht van Nieuw-Guinea aan Indonesië niet ging, ook Bruins Slot. Het gesprek veriiep vrij vruchteloos, maar er was 'n begin gemaakt. Het is bij dit contact niet gebleven. Maar eerst zou een jaar later nog het ''Niet ter discussie'-zovSixcl komen met Verkuyl, voordat er beweging kwam in het ingenomen standpunt. Aanvankelijk meenden de ARpolitici dat Australië Nieuw-Guinea meteen zou bezetten wanneer Nederland het zou overdragen. Algra zei dat ronduit. Prof. J. J. de Jong gewaagde zelfs even van 'een overeenkomst' tussen Nederland en Australië in gesprekken met de zendingsmensen, maar hij brak z'n zin halverwege af. Opgehelderd is nooit of er een overeenkomst heeft bestaan, maar nauw contact was er in ieder geval wel met Australië. Ook meenden de AR-politici toen (mèt Luns) dat de VS Nederland steunden, maar de nuchtere werkelijkheid was dat in het gevecht om invloedssferen in Azië Amerika verre de voorkeur gaf aan het versterken van anti-communistische elementen in Djakarta. Men was al ettelijke hoofdstukken verder in het geschiedenisboekje evenals prof. Duynstee, de groep-Rijkens, zeg maar: het westerse bedrijfsleven. Zo mooi was het allemaal niet. Maar laat ik me beperken tot de wijze waarop Bruins Slot dit alles beleefde. Harde feiten, zoals de wetenschap dat de VS Nederland niet zouden steunen en groeiende onzekerheid over de in het verleden jegens de Indonesiërs aangenomen houding, hebben het in eerste instantie bij hem gedaan. Aan dat laatste droegen de gesprekken met de zendingsmensen zeer veel bij. Bruins Slot geloofde, wilde geloven in de mogelijkheid van christelijke politiek. Maar wat hij waarnam, had daarmee niet zoveel van doen. Hij zag opereren vanuit zakelijke belangen (de groep-Rijkens), 'n gevecht om invloedssferen (de VS contra Rusland/China) en primitief nationalisme in Nederland (Luns, De Telegraaf enz.). Alleen in de uitingen van de zendingsmensen herkende hij christelijke noties.

magazine

Wanneer Bruins Slot 'om' is gegaan, is niet precies te zeggen Eerder in ieder geval, dan naar buiten toe bleek. Verscheidene gesprekken zijn er geweest met prof. Bergema, ds. A. Pos, prof. Wieringa en anderen. Ook de naam van prof. R. van Dijk moet genoemd worden. Berghuis was ook bij de gesprekken met zendingsmensen. Prof. Bergema c.s. hadden in de loop van 1961 contacten met generaal Nasution in Keulen, Hatta en andere Indonesiërs. Zowel Nasution als Hatta zeiden dat de communisten hoopten op een oorlog om Nieuw-Guinea om zó in Indonesië meer de vrije hand te krijgen, waarbij Peking bereid was om in te grijpen; Moskou zou een oorlog niet aanmoedigen. (De Nederlandse regering werd aanvankelijk op de hoogte gehouden van die gesprekken). Een gebed van ds. A. Pos na een bespreking in het gebouw van de Tweede Kamer, moet diepe indruk op Bruins Slot hebben gemaakt, zo hoorde ik. 's Nachts om twee uur belde hij daarna iemand op met de boodschap: 'Ik ga een andere koers varen.' Weinig of niets wist het AR-volk van wat zich had afgespeeld de laatste jaren. Onder Berghuis had de AR-partij nog sterk de trekken van het door Kuyper ontworpen model. Men was gewend dat 'onderofficieren' en 'manschappen' de 'generale staf altijd volgden. Maar waarom zou het eenvoudige kiesverenigingslid in kortere tijd en met minder informatie de ontwikkeling doormaken, waarvoor de partijtop jaren had nodig gehad? Met enkele korte artikelen van Berghuis in Nederlandse Gedachten en Bruins Slot in Trouw ging dat niet. Op 3 oktober 1961 bepleitte Bruins Slot met 'n duidelijke trilling in z'n stem een gesprek met Indonesië zonder condities vooraf. Het was doodstil in de Kamer. En er was verwarring over het opduiken van een element in de politiek, dat men - helaas - niet gewend is. 'Nooit heb ik als oppositieleider het kabinet zo'n stoot onder de gordel toegebracht', riep een geschokte mr. Jaap Burger. Bruins Slot reageerde menselijk gekwetst. Hij had een ander verhaal dan de groep-Rijkens, maar Burger begreep toen niet veel van dit buiten alle harde politieke spelregels vallende optreden. Later, na het overlijden van Bruins Slot, zou Burger echter tot een VNredacteur zeggen: 'Bruins Slot oordeelde niet zozeer op basis van feiten, hij oordeelde op basis van zijn christelijk geweten. Hij was gewoon een christen. Dat is een enorme handicap in de politiek. Ik heb het altijd zo aangevoeld: Bruins Slot is in de ARP kapotgegaan omdat hij een christen was.' Ik schreef het al eerder: het was in de dagen van de 'ommezwaai' niet zo, dat er al 'n geheel andere kijk bij Bruins Slot gerijpt was op de Indonesië-politiek. Enkele dagen later

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen