VU Magazine 1972 - pagina 507

Koningin Wilhelmina en de gereformeerden door Th. Booij Tal van keren is mij gevraagd of het nu werkelijk waar is, dat Koningin Wilhelmina zo antiGereformeerd was. En soms werd er bijgezegd, dat als dat waar was, het toch wel erg spijtig was voor een volksgroep die haar altijd zo was toegedaan. Ik vermoed, dat het verhaal in de wereld gekomen is nadat in brede kring de mening was verbreid, dat de koningin een afkeer had van Abraham Kuyper. Wie de grote leider der Gereformeerden niet mocht, die had ook stellig weinig op met de mensen die hij aanvoerde. Het is juist dat Koningin Wilhelmina niet gesteld was op Kuyper: het is niet juist dat zij anti-Gereformeerd was.

Kuyper De vorming van prinses, later koningin Wilhelmina - zij heeft zich er vele malen over beklaagd - was zeer eenzijdig. Zij kreeg heel weinig en scheve informatie over het Rooms Katholicisme, hetzelfde gold van de noden van en strevingen in de arbeidersklasse en van wat er in de negentiende eeuw omgegaan was en omging in het Protestantisme. Zij is, toen zij al regeerde, een keer woedend geworden toen zij ontdekte dat er een Reveil en een Groen van Prinsterer waren geweest. Geen docent had daar ooit iets over gezegd. Haar hofhouding, bestaande uit liberalen, conservatieven en achteruitstrevende conservatieven had er ook over gezwegen. Die had het wel vaak over een zekere Kuyper gehad. In negatieve zin. Hij had in 1886 de oude vaderlandse kerk in tweeën gescheurd en als kind hoorde zij hem al vol afschuw de paneelzager noemen. Zij was enerzijds bevooroordeeld, toen Kuyper in haar leven verscheen, maar er was ook een gespannen verwachting, want Groen had die dominee zo gepousseerd. En omdat Groen tegenover haar doodgezwegen was, had ze verering voor hem. Die verering is er gebleven. Toen ik haar voor het laatst sprak, niet lang voor haar heengaan, zag ik dat enkele boeken van Groen nog steeds binnen haar handbereik lagen. Het grote punt in de verbondenheid van Wilhelmina met Groen lag gaandeweg hierin, dat hij een verband had gelegd tussen de heilshistorie en de vaderlandse geschiedenis.

Naar aanleiding van de tiende gedenkdag van liet heengaan van koningin Wilhelmina plaatsen wij een artikel van de heer Thijs Booij, haar laatste particulier secretaris, oud-curator van de Vrije Universiteit met als thema: Koningin Wilhelmina en de gereformeerden

maar niet gebeuren. Zijn overpeinzingen over de Franse Revolutie en over het Engelse optreden in Zuid-Afrika hadden hem proDuits gemaakt. Ze gaf niet veel voor zijn pleitbezorgerschap van de neutraliteit. De Franse Revolutie had ook de sympathie van Wilhelmina niet, vooral niet na de lectuur van 'Ongeloof en Revolutie' van Groen, maar ook al voordien: zij vond onthoofding van een vorsten-paar nu niet zo mooi en het Engelse optreden tegen de Boeren bracht haar, jongste vorstin van de wereld, zelfs tot een persoonlijke brief op poten aan Victoria, de oudste en machtigste. Maar Nederland moest een neutraliteitspolitiek voeren. Kuyper kreeg hierover een nadrukkelijke brief vol argumenten van haar. Zij was ontsteld toen ze later voorgelezen kreeg (ze las aanvankelijk zelf heel weinig.

Kuyper had in die eerste gesprekken het vooroordeel kunnen overwinnen. Maar alles pakte zo uit, dat zij de indruk kreeg: het is inderdaad een manipulator. Daarbij stuitte haar ook zijn napoleonachtige optreden tegen de borst en de pathetische barokke wijze waarop hij over de Heiland en de christelijke roeping sprak. Het was haar, twintiger, te dik, te vet, te fraai. Zijn gestes vond zij ook weinig fijnzinnig. Men stelle zich haar reactie voor, toen Kuyper haar later eens een grote olijftak stuurde die hij met zijn mes uit de Hof van Gethsemane had gehaald. Zij had deze Hof der Hoven nooit geplunderd. Als een trap op haar hart voelde zij het, toen Kuyper haar de eerste troonrede voorlegde die zij uit moest spreken na haar ziekte in 1902, die haar op de rand van de dood had gebracht en aan haar droom van moederschap een einde had gemaakt. Zij weigerde in de Staten-Generaal over deze dingen te spreken. 'Dit is mijn persoonlijk leven.' Kuyper had toen gelijk: de natie die geconfronteerd was geweest met een mogelijkheid van het uitsterven van het Huis van Oranje wilde een woord aan deze crisis gewijd, horen. Maar hoe menselijk was de verontwaardiging van de twee-en-twintig jarige vorstin. De lintje-affaire deed de deur dicht. Van haar zou Kuyper geen formatieopdracht meer krijgen. Dat moest ook om een andere reden 39

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen