VU Magazine 1972 - pagina 495

universiteit, is het hele terrein van de schepping te doorvorsen. In tijden van geldschaarste zullen we directe maatschappelijke relevantie meer voorrang geven, dan wanneer er geld in overvloed is. Ik dacht dat fundamenteel onderzoek, voor zover je dat kunt afgrenzen, dient als onderbouw van toegepast onderzoek. Als alles wordt gericht op toegepast onderzoek, dan zal blijken dat het komt te zweven, omdat je de fundamenten niet uitbouwt. Het is een zelfde soort discussie als de vraag: waar houdt het fundament op en waar begint het huis.

Prof. dr. J. Oort

wikkeld worden, met name omdat slakken ogenblikkelijk in hun huisje kruipen als je hen aanraakt. Onderdelen van bepaalde organen worden dan weggenomen en dan wordt onderzocht welke invloed dat heeft b.v. op de voortplanting, of op de wateropneming. Wij doen dit soort onderzoek omdat we willen weten hoe de slak werkt. In de loop van ons onderzoek is echter gebleken dat er een onmiddellijke relatie was met de praktijk. Op de wereld lijden ongeveer 200 miljoen mensen aan een ziekte die bilharziosis wordt genoemd. Deze ziekte wordt veroorzaakt door bepaalde soorten platwormen. De larven van deze wormen moeten in bepaalde soorten zoetwaterslakken terechtkomen. Ze maken vervolgens in de slak een gedeelte van hun levenscyclus door, waarna ze uit de slak vrijkomen en door de huid bij de mens naar binnendringen. Ons fundamentele onderzoek over slakken heeft nu steun gekregen van de Wereld Gezondheids Organisatie omdat men daar van mening is dat ons centrum voor fundamenteel onderzoek van die zoetwaterslakken gegevens oplevert die van betekenis zijn voor het verkrijgen van inzicht in de praktische problematiek van de bestrijding van de bilharziosis. Dit voorbeeld illustreert dat er vaak relaties bestaan van het fundamentele biologische onderzoek met problemen van maatschappelijke of medische aard hetzij heel dichtbij, hetzij op enige afstand.

Prof. Lever: Ik moet bezwaar maken tegen het begin van de opmerkingen van de heer Oort. Ik heb geen rechtvaardiging van ons slakkenonderzoek met maatschappelijke motieven gegeven. De vraag was of het wel zinvol was onderscheid te maken tussen fundamenteel en toegepast onderzoek. Het is soms moeilijk de grens daartussen aan te geven. Dat hebben we b.v. bij het slakkenonderzoek gemerkt We zijn dat niet primair begonnen met het doel aan het bilharziosis-vraagstuk te gaan werken. Maar wij willen daaraan, op onze wijze, graag een bijdrage leveren. Dat klinkt alsof er flink wat toeval in tiet spel was. Speelt het toeval een rol bij experimenten. Komt het voor dat u op zoek naar een antwoord, iets heel anders op het spoor komt?

Prof. Oort: Je kunt twee soorten onderzoek onderscheiden. Je hebt het inventariserend onderzoek en daarbij stuit men wel eens op toevallige waarnemingen die een oplossing kunnen betekenen of een nieuwe vraag opwerpen. Daarnaast is er onderzoek vanuit vragen die gesteld zijn. Ook daar stuit men wel eens op toevalstreffers. Als de vraag goed gesteld is, dan komt daar altijd een antwoord uit, negatief of positief. Bij kostbare proeven, of bij proeven waarbij veel proefdieren betrokken zijn, wordt de vraag vrijwel altijd heel duidelijk geformuleerd. Vroeger was dat. misschien anders. Ik dacht dat er vroeger meer gehobbyd werd. Dat kunnen we ons tegenwoordig niet meer veroorloven. Als er een toevallige vondst bij is, dan is dat meegenomen, maar bij experimenten van enige omvang is de vraag zo helder geformuleerd dat er altijd een antwoord op komt. Wat we niet moeten onderschatten is, dat in een groot aantal onderzoekingen met negatieve uitslag een heleboel know-how zit. Je leert er ontzettend veel van en het is erg jammer, dat dat soort zaken vaak de wetenschappelijke pers niet haalt. We rapporteren te weinig over onze negatieve resultaten. Ik ben ervan overtuigd dat er bij prof. Lever op hetjaboratórium negatieve gegevens liggen, die voor iemand die zich op hetzelfde gebied ga&t begeven, heel erg waardevol zijn. Dr. Brouwer: Doordat we de aantallen

Ook slakken worden vóór een operatie onder narcose gebracht. Aangezien de slak een waterdier is, voegt men een verdovend middel toe aan het water. Na de operatie kan de verdoving worden weggenomen door de slakken in leidingwater 'schoon te spoelen'.

Prof. Oort: Ik waardeer het natuurlijk zeer, dat prof. Lever de uiteindelijke rechtvaardiging van zo'n slakkenonderzoek vindt in iets medisch. Ik wil zeggen dat men bij fundamenteel onderzoek niet kan voorspellen waar de rechtvaardiging ligt. De opgaaf aan de wetenschapsman, ook aan deze 27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen