VU Magazine 1972 - pagina 175

ten. De Ned. Stoomdrukkerij kreeg de drukorder voor vijf jaar, met de bepaling erbij dat als de Heraut-vereniging voor die tijd de uitgave van het blad zou staken, het eigendomsrecht van De Standaard automatisch aan de Ned. Stoomdrukkerij zou overgaan.

Conflict Binnen twee jaar barstte het eerste conflict over het voortbestaan van De Standaard los. Het is de moeite waard om kennis te nemen van de aard van de onenigheid in de Heraut-vereniging vanuit het gezichtspunt van de doelstelling van de krant. Kuyper, óp van de zenuwen, schrijft daarover in 1874 met bevende handen briefjes aan Groen van Prinsterer, zijn welgestelde beschermer. 'En nu tot mijn spijt nog een tamelijl< droeve tijding. I-let staat er naar, dat het meerendeel der Commissarissen op hun vergadering van Dinsdag e.k. in goeden gemoede het besluit nemen "om de uitgave van De Standaard met 1 april e.k. te staken". Alleen Sanders en Hovy staan pal. Voorhoeve, Boissevain en Van Daehne traden reeds uit. Kol wil het drijven in contrarevolutionaire richting, en Scholten, Heyblom, De Bordes, De Hoogh en ik zijn voor de eerste drie te weinig beslist en voor de laatste twee te weinig bemiddeld om de val tegen te houden.' Voor goed begrip: met contrarevolutionairen bedoelde Kuyper - in navolging van Groen - lieden, die herstel wensten van de toestanden van vóór de Franse revolutie; anti-revolutionair was in Kuypers ogen iets geheel anders. (Zie Ons Program, hoofdstuk I.) De brief van Kuyper aan Groen vervolgt dan met een opmerkelijke mededeling: Toen ik u voor 4 dagen schreef, wist ik er nog niets van. Onze administrateur had me altijd gezegd: " 't Gaat uitnemend!" - en nu hij zijn balans indient blijkt dat het eerste jaar met aankoop en stichting een deficit van 35 mille en het tweede een deficit van 16 mille geeft.' Uit het vervolg van de brief blijkt dan dat er hier en daar wel wat opgescharreld is om de tekorten te dekken (Kuyper zelf tastte ook in de beurs), maar er bleef een ongedekt tekort over van 16 mille na de eerste twee jaar. Vooral 'de grotere lui', zoals Kuyper ze noemt, lieten het afweten. 'Nu menen Commissarissen, dat het onverantwoordelijk is op dien voet voort te gaan. De Aristocraten zijn te bewegen tot geldschieting, zo we ons beginsel laten varen. Doen Commissarissen dat, dan verliezen ze hun hoofdredacteur,' 20 liet Kuyper vastbesloten aan Groen weten. 'Het verlies komt daarvandaan dat we te goedkoop zijn. De Tijd (kleiner dan wij)

drukt wijder en geeft maar 6 nummers per week, waar wij 7 nummers geven en toch kost De Tijd f 24, De Standaard f 12. Daarin zit het. Verhoogt men nu dien prijs, dan wordt het tekort wel gedekt, maar houdt men geen 2.000 abonnementen over. D. w.z. men houdt op het land te bewerken.' Deze laatste opmerking is van belang. Het gaat Kuyper zelfs niet in de eerste plaats om een sluitende exploitatie. Het cijfer dat hem vooral interesseert is het aantal lezers. Dat moet zo hoog mogelijk zijn. De krant moet naar het (nog niet geheel stemgerechtigde) volk. Liever een hogere op-

niet heeft gewaarschuwd.' De Standaard is voor hem het blad dat hoofdredacteur Kuyper en Kuyper alleen bezielt. Hij pleit voor openbaarmaking van de hele kwestie. 'Laaf de publieke zaak publiek worden behandeld.' Kuyper beleeft hoogst nerveuze dagen. Hij begint aan slapeloosheid te lijden en in '76/'77 is hij zó overspannen dat hij een jaar lang geen regel meer kan schrijven en vrijwel niets lezen. Een psychiater moet er dan aan te pas komen. De Savornin Lehman (later G.H.U.-leider) springt dan voor hem in.

Groen van Prinsterer, Kuypers welgestelde beschermer.

Abraham Kuyper, hoofdredacteur van het nieuwe blad Oe Standaard.

lage met verliezen, dan een lagere met winst. Maar over concessies aan het conservatisme prakkizeert Kuyper in die dagen niet. Het meest benauwt hem, dat wanneer besloten zou worden de krant te stoppen, het eigendomsrecht ervan weer in handen zou vallen van de Ned. Stoomdrukkerij. 'Dan, en dit is het ergste, gaat het blad over in handen van De Hoogh, die dan de zaak stellig zal doorzetten, maar in Zuyliaanschen geest, wijl er met die modificatie geld in overvloed te vinden is.' Er was dus - zo blijkt uit dit briefje van 11 december 1873 - wel iets méér aan de hand, dan alleen maar 'n financieel probleem. De koers van De Standaard zinde adel en kapitaal niet. Groen laat twee dagen later aan Kuyper weten dat hij niet begrijpen kan hoe Commissarissen de hoofdredacteur zo lang onkundig lieten van de financiële toestand van De Standaard. 'Wie had meer regt eenigermate au courant van financiële toestand en toekomst gehouden te worden dan gij zelf!' En weer twee dagen later schrijft hij: 'onbegrijpelijk is het dat men u

Dat Kuyper in 1873 al niet honderd procent is, blijkt uit het briefje van 17 december, waarin hij Groen op de hoogte houdt van de ontwikkelingen. 'Ondragelijke tic verbiedt mij veel te schrijven.' De inhoud van het schrijven komt er op neer, dat het tekort van zestien mille zal worden bijgepast, dat een commissie 50 mille zal pogen bijeen te brengen en dat getracht zal worden De Standaard dan over te dragen aan een op te richten Kiezersbond (het begin van de A.R. partij!). Kuyper meldt Groen: 'Kol heeft daarna zijn ontslag genomen. De contrarevolutionair kon niet met ons meegaan. Het zal op groote offers aankomen. Naar mij dunkt, dit moet. Later meer. Ook over u is veel gesproken. Men wilde weten of men op uw steun rekenen kon. Mijn antwoord: ja, mits men het beginsel handhave. Dit bracht Kol er toe ontslag te nemen. In haast en onder mijn snerpende pijn, f.f.' Dit briefje valt slecht bij Groen. Ietwat koeltjes laat hij weten het besluit 'te kras' en 'te gewaagd' te vinden en P.S.): 19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen