VU Magazine 1972 - pagina 183

snoerd. Hoe dan ook: De Standaard moet hem kost wat kost ter beschikking blijven. De vrees van de De Standaard-directeuren blijkt niet ongegrond. Begin januari 1913 reeds gaat de boel 'plat' bij de Amsterdamse typografen, ook bij de firma De Roever, Kröber en Bakels, waar De Standaard wordt gedrukt. Het is een scherp conflict tussen de drukkerspatroons en verenigde typografen. Zonder De Standaard te raadplegen, besluit de drukker om samen met de andere drukkerspatroons het been stijf te houden. Op het belang van De Standaard (men boude Kuyper's doel met het blad hierbij in het oog) wordt niet gelet. In allerijl besluit De Standaard een eigen drukkerij en zetterij op te richten, die wèl bereid is toe te geven aan de looneisen van de typografen, maar de 'gezellen' gaan op advies van het bestuur van hun bond, niet in op de uitnodiging om in dienst te treden van de klant van hun baas.

Verontrust Het gebeuren verontrust Kuyper ten zeerste. 'Op die manier heeft een klein Comité van Socialistische werklieden het in zijn macht alle uitkomen van De Standaard te beletten, zonder dat Gij er iets tegen vermoogt. Denk nu aan de Kamer Stembus in Juni! Als men dan weer hetzelfde spelletje begint, zijn we reddeloos verloren.' Een eigen drukkerij, dat is het. Hoeveel geld is er nodig? f 20.000,-? Akkoord. Kuyper stort meteen f 2.000,- in de pot. Ter kering van een zo ernstig gevaar heb ik er dit persoonlijk offer gaarne voor over. Moge mijn voorgaan navolging vinden.' Een maand na het begin van de staking verschijnt De Standaard opnieuw, thans in eigen beheer gezet en gedrukt (de vorige drukker ging failliet). Maar er moet heel wat meer gebeuren om Kuyper's benarde boedel te redden. Grote activiteit wordt ontwikkeld om De Standaard uit te bouwen. Gedroomd wordt van een abonnementental in de toekomst van maar liefst 15.000. Er wordt een nieuw gebouw gekocht aan de N.Z. Voorburgwal, zetmachines en persen. Dit alles speelt zich af in een periode waarin het de krant financieel bar slecht gaat. De uitgebroken wereldoorlog is daaraan schuldig. De advertenties lopen terug (naar Kuyper beweert mede als gevolg van zijn pro-Duitse standpunt!). En tenslotte raakt Kuyper steeds meer in moeilijkheden met de 'eerste lichting' van zijn eigen VU, die niet van plan is aan Kuyper's leiband te lopen. In het blad De Rotterdammer (opgericht in 1903) vinden de Kuyper-ongehoorzame officieren een spreekbuis, want in De Standaard maakt alleen Kuyper de dienst uit.

Zo ver gaat Kuyper, dat hij in 1910 De Rotterdammer ontrouw aan de a.r. organisatie verwijt (bedoeld wordt: onafhankelijk optreden van generaal Kuyper). In 1915 komt het tot een openlijke uitbarsting. Na een reeks Standaard-driestarren, die bedoeld zijn om Kuyper's gezag in de a.r. partij te versterken, slaan mr. A. Anema, dr. H. Bavinck, mr. P. A. Diepenhorst, mr. T. Heemskerk en mr. S. de Vries terug met de brochure: 'Leider en Leiding in de A.R.-partij.'

NA 40 J A R E N .

Noodkreet In diezelfde tijd wordt De Standaard met de economische ondergang bedreigd. Kuyper laat 4 maart 1915 een 'noodkreet' aan zijn commissarissen uitgaan, dat De Standaard binnenkort zal ophouden te bestaan. 'Alle geld ontbreekt om het zet- en drukloon te betalen, en ook het lagere personeel van Redactie en Administratie zal niet meer kunnen ontvangen, wat volstrekt onmisbaar is. Binnen uiterlijk veertien dagen zal de zaak beslist zijn, en komt er vóór dien tijd geen afdoende hulp dan is het voorgoed met De Standaard gedaan.' Het blijkt dat de advertentie-inkomsten door de oorlog maandelijks f 2,000,- zakken. Kuyper ontwaart een gat van f 30.000,-. 'Komf dit bedrag in, zo is De Standaard gered! Zo niet, dan zal het blad eerlang voorgoed te niet gaan. Ik behoef u niet te zeggen, hoe pijnlijk die stand van zaken mij aangrijpt. Twee en veertig jaren heb ik als hoofdredacteur dit blad geleid, en heel de Antirevolutionaire partij is er door opgebouwd. En nu, alleen uit geldgebrek, dit blad, waarin ik 'n stuk van m'n leven gaf, te niet zien gaan, het zou mijn levensavond verdonkeren.' In volle omvang komt in de jaren 1915/ 1916 opnieuw het vraagstuk ter tafel hoe De Standaard moet worden gezien, wat het doel ervan is, hoe de identiteit moet worden veilig gesteld enz. Behalve de financiële noodtoestand dwingt ook de leeftijd van Kuyper (78) daartoe.

De arbeider; 'Voor de heeren onder uw vrienden hebt ge goed gezorgd. Wat hebt ge voor mij gedaan?' Het commentaar van Albert Hahn op het 40-Jarig bestaan van De Standaard.

Colijn, een jaar eerder (in 1914) directeur geworden van de Bataafsche Petroleum Maatschappij, schrijft de weinig zakelijke Kuyper kort en krachtig: 'Ik meen u één goede raad te moeten geven. Maak u geheel los van de financieeie consequenties van "De Standaard". Het zal vermoedelijk nog wel een paar jaren duren eer het blad weer zowat op peil is. En al die tijd blijven u de zorgen drukken. De drukkerij is een koopmanszaak en moet als zodanig bestuurd worden. Laat het Centraal Comité De Standaard overnemen en u een behoorlijk ho-

De Standaard licht zijn kiezers niet zo uitgebreid in over de 'iintjeskwestie' als andere bladen. Prent van Tjerk Bottema in de Notenkraker.

Colijn Het is Colijn (in 1914 commissaris van, De Standaard geworden), d'ie met harde hand ingrijpt in de politieke en financiële warboel rond de jammerende Kuyper, die als eigenaar van het blad op hoge leeftijd nog zorgelijk gebogen zit over (met de hand geschreven) staten, waarin (voorjaar 1915) behalve het verlies ook nauwkeurig vermeld wordt hoeveel er in 1914 is uitgegeven aan gluton en gom (f 18,90) en plaktouw (f 25,52). 27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen