VU Magazine 1973 - pagina 402

moet men proberen de zaken te doen veranderen, b.v. door bepaalde belangen te ondermijnen of bepaalde tegendreigingen zo groot te laten worden, dat degene die deze belangen heeft, wel gedwongen zal worden om dingen prijs te geven. Er moet wel degelijk conflict, polarisatie zijn.

Vrijhandel De rede van achttien jaar geleden is sterk geschreven vanuit de vrijhandelsideologie, de gedachte dat vrijhandel een optimale produktieverdeling in de wereld oplevert. Maar die gedachte laat terzijde of de resultaten daarvan ook op de beste manier verdeeld worden. Daarom is die vrijhandelsideologie een verkeerde ideologie als je je wilt opstellen aan de kant van hen die te weinig hebben. Juist door de vrijhandel, eigenlijk een ander woord voor "het recht van de sterkste", als leidend principe aan te houden voor de wereldeconomie, krijg je geen herverdehng van de rijkdommen. Maar daar komt bij, dat de rijke landen de vrijhandelsopvattingen ook nog vergeten, wanneer die onvoordelig dreigen uit te pakken voor henzelf. Voor de oorlog, maar ook nu nog hebben ze een economische politiek gevoerd, die vooral bepaald is door kortzichtig beleefd eigenbelang. De zwakke landbouwsector hebben we in hoge mate beschermd tegen concurrentie uit de ontwikkehngslanden; suiker, granen, oliën en vetten en ook de zuivel zijn beschermd. De vrijhandelsideologie is hier helemaal vergeten. Ook wordt een tarievenpolitiek gevoerd, die verhindert dat ontwikkelingslanden hun grondstoffen zelf kunnen verwerken. Het economisch eigenbelang vind ik daarom eigenlijk een heel gevaarlijk motief, want het kan betekenen 'n vrijhandelspolitiek, maar het kan ook betekenen, dat je je eigenbelang op de meest rechtstreekse manier gaat verdedigen door de deur dicht te gooien voor vervelende concurrenten uit het buitenland. Het rationele in verlicht-liberale opvattingen is wel sterk. Natuurlijk is het in het belang van ook de rijke landen om goedkope produkten uit de arme landen toe te laten en jezelf toe te leggen op wat moeilijker produkten. Maar daarom doen we het nog niet. We hebben kortere-termijnbelangen. Economisch is het onverantwoord om de landbouw zó te beschermen en we doen onszelf geweldig te kort als nationale economie, maar we doen het, omdat gerekend moet worden met een belangrijke pressuregroup en we zijn niet erg geneigd om de wat moeilijker beslissing van herstructurering van een gehele sector te nemen.

Visie De visie achter deze rede is er een, die ik niet meer deel. Deze visie is: eens, in de middeleeuwen waren alle landen ongeveer even arm. En toen ineens kwam hier in West34

Pandora. Hoeveel verruimende en verrijkende begrippen daar ook toe mogen behoren, wij moeten niet vergeten, dat wij de indruk hebben gemaakt, slaaf van de materie te zyn. Wy, die ons Christenen noemen, hebben onszelf aan de overige mensheid al te vaak gepresenteerd als barbaren, vden het om het stoffeiyk welzijn te doen was - het eigene in de eerste plaats, wel te verstaan! Pas in de laatste eeuw is hier kentering in gekomen. Nu nog is de grootste rijkdom in onze handen. Onze ereschuld bestaat hierin, dat we met onze beste krachten eraan meewerken, dat ook onze andere mede-wereldburgers onze welvaart deelachtig kunnen worden. Waar anderen zich aan de natuurkrachten onderworpen voelden, waanden vrij ons, in onze overmoed, de beheerders der natuur met ons vernuft. Zij zagen ons inderdaad dingen doen op hun grond, die zy zelf niet konden doen. De verbazing daarover is inmiddels veranderd in 't begin van navolging, het benijden is overgegaan in zelfdoen. Onze Westerse beschaving, met haar grote rationele en technische kennis, die grote macht betekend heeft, draagt voor de welvaartsspreiding het zwaartepunt van de verantwoordelijkheid in de volkerengemeenschap. Dit is de ware last, die de blanke draagt. Zal de Westelijke cultuur deze uitdaging aanvaarden en deze opdracht kunnen vervullen, of zal zij ten onder gaan? Zijn niet vele vroegere beschavingen ten onder gegaan, bedorven door het verworvene, geestelijk vermolmd, niet meer in staat tot iets nieuws, ook haar wetenschap en techniek in de vergetelheid van de verleden tijd meeslepend? En een hoeveel groter ingrijpender ramp zou deze ondergang voor de gehele wereldbevolking zijn, dan vroeger ooit toen de wereld nog niet een onderling afhankel^k, ondeelbaar geheel was geworden. Of zal onze cultuur voldoende mensen opbrengen, die al thans 20 jaar vooruit kunnen zien (dat is toch niet te veel gevraagd) en die aldus de wereldsituatie van de meest dringende levensbehoeften in ogenschouw nemen. Er zyn er; vinden zy evenwel voldoende navolging? Wanneer men deze noodtoestand in de allernaaste toekomst zou kunnen klaren, en het leven van deze grote en steeds grotere aantallen menselyke wezens op aarde verzekerd zou zyn, dan zou tevens het begin zyn gemaakt van een waarlijk wereldomvattende samenleving - de enige manier om de dreiging te voorkomen van wereldhonger, omvlamd door menselijke hartstochten. Gelukkig is de mens tegenwoordig reëel genoeg, om zyn eigen domheden zó ver door te voeren. Daar de welvaart van het Westen na de oorlog zeer gestegen en nog steeds stijgende is,

is de tyd nu rijp de hand uit te steken om de steeds wijdere gaping tussen haves en havenots tot stilstand te brengen, te verkleinen en tenslotte te laten verdwijnen. Ik zal hier vaimiiddag geen concrete oplossing voor geven. Ik wil alleen de richting aanduiden, waarin deze zou kunnen worden gevonden. Er zijn reeds verschillende instellingen actief mee bezig. Sinds de conferentie van Bretton Woods is men begonnen de hier gestelde eisen te onderkennen, en na de oorlog hebben de gedachten zich sterk in deze richting ontwikkeld. Er zijn nu vele bekwaam ontworpen plannen in uitvoering, voltooid of in de maak, die elkaar soms onderling niet dekken. Ook zijn er lofwaardige acties in de ontvangende landen zelf aan de gang, waar men zijn eigen plannen opstelt en met buitenlandse hulp gaat uitvoeren. Er zijn internationale particuliere acties. Er gebeut veel hulpverlening op bilaterale basis - van de ene staat naar de andere. Er gebeurt veel onder auspiciën van de Verenigde Naties - de multilaterale hulp. Ik zal hier niet verder op ingaan. Het is alles nog ontoereikend tegenover de immense omvang van de opgave, die vóór ons ligt. Kort en goed: zou er geld genoeg zyn om het euvel op voldoende schaal aan te vatten, hoe rendabel ook vooreerst, indien men algemeen van de noodzaak doordrongen was? Het antwoord is ja. Voldoende aandrijvingskapitaal voor een aanpak op wereldschaal zou er zijn, mits er de goede wil is het beschikbaar te stellen en de goede aanpak het te gebruiken. De Nederlandse regering heeft een belangrijk bedrag voor dit doel in het vooruitzicht gesteld. De landen van het Westen zullen duurzaam een deel van hun nationale inkomen voor dit werk moeten afstaan. 'n Tweede prijs kreeg in 1947 in een V.N. wedstrijd deze affiche van de Nederlander Jans Bons: 'One world or none'.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen