VU Magazine 1973 - pagina 476

Prof. dr. J. Verkuyl

Voorstel voor een nieuw slot van de troonrede De opschriften op allerlei munten met de woorden: 'Gott-mit-uns' zi]n o.a. de herinnering aan die tijd. Hoewel het 'Corpus Christianum' van de Middeleeuwen uiteengevallen is, zijn er toch nog restanten van dit 'staatstheïsme' aanwezig. De formule aan het slot van de troonrede heeft iets, dat herinnert aan dat staatstheïsme. De formule is vol van een soort voorzienigheidsgeloof, waarbij God wordt aangeroepen om de plannen en de arbeid van regering en volksvertegenwoordiging te zegenen. De verantwoordelijkheid van regering en volksvertegenwoordiging wordt in die formulering niet tot uitdrukking gebracht. Het is mijns inziens niet te betreuren, dat deze formule in deze vorm afgeschaft is voorlopig. Maar wij zullen dan wel moeten zoeken naar een herformulering.

Het weglaten van de bede om 'Gods bijstand voor het werk van de Staten Generaal' In de troonrede van 1973 heeft aanleiding gegeven tot talloze kritische reacties. Deze reacties kwamen niet alleen uit de kring van de oppositie, waarvan sommige woordvoerders de weglating van de bede aangrepen als welkom materiaal voor hun oppositie, maar deze kritische reacties kwamen ook uit de kring van alle regeringspartijen. Het zou dwaas zijn om naar aanleiding van die reacties niet ernstig na te denken over de vragen die met de oude formulering samenhingen en tevens over de vraag of het niet wenselijk en mogelijk is een nieuwe formulering te zoeken, die rekening houdt met het levensgevoel van deze tijd.

Bezwaren De oude formule wordt zonder twijfel door bepaalde bezwaren gedrukt, die ook in de discussie hier en daar naar voren gebracht zijn. Deze formule draagt te veel het karakter van een ornament en een restant van de ideologie van het 'Corpus Christianum'. In de eerste vier eeuwen van onze jaartelling overwon de christelijke kerk als 'ecclesia pressa', als verdrukte kerk de geest van de antieke wereld door de prediking van die God, die zich manifesteert in de gekruisigde en verrezen Man van Nazareth. Na Constantijn de Grote werd dit oorspronkelijke christendom tegen de bedoeling van het Evangelie in in vele opzichten omgebouwd tot een 'staatsideologie'. Die staatsideologie bracht ook een soort staatstheïsme met zich.

De autoriteit van de levende God werd in de ideologische beeldendienst van het zgn. 'Corpus Christianum' veranderd naar het beeld van een Super-caesar of een 'Opper-farao' of een 'Opperwezen'. Dit opperwezen werd dan gevraagd om de status-quo te sanctioneren en zijn bijstand en zegen werd ingeroepen voor de handhaving van de macht, de autoriteit en de plannen der overheden.

Herinnering Een aantal lezers heeft tot nu toe verzuimd hun contributie of abonnementsgeld 1973 over te maken. In de loop van vorige maand is aan deze groep nogmaals een acceptgirokaart toegezonden met het verzoek de betaling ten spoedigste - doch vóór 15 november a.s. - te regelen. Wij herhalen nu dit verzoek en ook de mededeling dat wij ons helaas genoodzaakt zien de toezending van het VU-magazine te staken indien het verschuldigde bedrag vóór genoemde datum niet is gegireerd. Wij vertrouwen op uw medewerking. Administratie VU-magazine.

4

Anthropotheïsme? Jürgen Moltmann heeft in zijn nieuwste boek 'Der gekreuzigte Gott' erop gewezen hoe het theïsme van de tijd van het 'Corpus Christianum' nu dreigt vervangen te worden door een soort anthropotheïsme, de zelfvergoddelijking van de mens, waarbij men de indruk suggereert dat je in staat en samenleving alleen met mensen te doen hebt en waarbij mensen zich verbeelden dat zij goden zijn die aan niemand verantwoording schuldig zijn dan aan zichzelf Dr. J. J. Buskes heeft in zijn meesterlijke boek: 'God en mens als concurrenten' eveneens laten zien hoe er telkens de neiging is God en mens als concurrenten tegenover elkaar te stellen en hoe de onttroning van God telkens omslaat in de vergoddelijking van de mens. De mens wordt dan 'den mens een god', zegt Jürgen Moltmann en dan blijkt hoe ook deze mens 'den mens geen god is', maar ook 'den mens een wolf wordt. 'Betekent de consequentie van de onttroning van God, dat dan de staat naar het woord van Feuerbach 'de onbeperkte, oneindige, ware, volmaakte, goddelijke mens is' en de politiek tot religie gemaakt wordt, dan keert de geschiedenis van atheïsme tegenover theïsme weer naar haar aanvang terug en dan zou het oude theïsme relatief menselijker moeten worden genoemd. ' Ik denk niet, dat het de bedoeling van de hui-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen