VU Magazine 1973 - pagina 535

zij nu eenmaal voor een latere werkkring deze of gene opleiding nodig hebben. Vaak gaat de keuze van een beroep samen met gerichte belangstelling. Ook zijn er die aangespoord door hun omgeving, omdat het zo hoort en bijna niet anders kan, voortgaan een school te bezoeken. Krachtig is de invloed van de samenleving; zij eist kennis en vaardigheid. Het bestaan wordt nog voortdurend ingewikkelder. Wel maakt het af en toe de indruk dat er met veel ongeschoolde arbeid genoegen kan worden genomen als op de vitale punten maar knappe koppen zitten. Geregeld blijkt echter de noodzaak om iets meer te weten, om bepaalde dingen te kennen. Ook bij relatief en over een aantal zelfs volstrekt dalende geboortecijfers, moet ons ingewikkeld maatschappelijke raderwerk in stand worden gehouden. Het is geen kleinigheid een planeet met uitgeput rakende grondstoffen een toenemend bewonersaantal te laten herbergen op een bevredigende wijze.

voor en na bron van onzekerheid: het hing in 1878 van toevallige krachtsverhoudingen en gebeurtenissen af dat de theologische faculteit als faculteit voor het Nederlandse universitaire onderwijs behouden bleef Van Namen van Eemnes diende een amendement in. Het was alweer bij amendement, dat van de heer Vermooten, dat wij verrijkt werden met een faculteit der sociale wetenschappen in 1960. Er zijn feiten en omstandigheden die, al kan men ze niet nauwkeurig in hun betekenis schatten, ons onderwijs - dus ook ons hoger onderwijs - stellig zullen beïnvloeden en de ongewisheid kent gelukkig ook grenzen. Heel kort aangeduid is er het effect van de pil, die heden bij de toeloop naar kleuterschool en lagere school stevig blijkt te werken, die naderhand ook de aantallen gegadigden voor algemeen vormend, voor beroeps- en voor wetenschappelijk onderwijs zal beïnvloeden. Groeiende belangstelling Ook heeft men voorlopig - ik zeg voorlopig buiten twijfel nog te rekenen met de op dit ogenblik zich openbarende sterk toenemende belangstelHng voor onderwijs. Deze stijging kan een gedeeltelijk gedwongen karakter dragen door de uitbreiding van de leerplicht: iemand moet willens of onwillens langer naar school. Maar in dit verband is veel gewichtiger de uitbreidende vrije interesse voor het onderwijs in die zin dat de toeloop niet voornamelijk door de wet wordt afgedwongen. Er zijn andere redenen. Heel wat jongelui vinden het prettig verder te leren: ze beseffen dat er in het leven veel komt kijken; zij zijn ook nieuwsgierig; zij willen wat meer van de dingen weten. Anderen breken hun schooltijd niet af omdat

Beloning Wat geleerd is loont, niet enkel in ideële zin. Het is mooi wanneer het leren geestelijk bevredigt, en het geschoold zijn een innerlijke voldoening bewerkt. De noodzaak om onze wereld draaiende te houden brengt nog een aparte waardering van kennis en vaardigheid met zich. Een getuigschrift, het bewijs over die en die kundigheden te beschikken, opent mogelijkheden. Aldus wordt aan de vereisten om voor een bepaalde post in aanmerking te komen, voldaan. De hoogte van de verdiensten hangt af van wat iemand zich eigen heeft gemaakt, door wat hij kent en kan: daarvoor levert het diploma een aanvankelijk bewijs, en naarmate het moeilijker te verwerven was, is het een beter visitekaartje in de maatschappij, is het ofschoon niet verhandelbaar, geld waard. Er zijn in het leven altijd veel niet beredeneerbare dingen. Vroeger gold geboprte. Verheffing in de adelstand werd begeerd. Voor koninklijke onderscheidingen - het speelgoed der democratie - bestond grote nog niet verdwenen - gevoeligheid. Heden zijn door de onderwijsinstellingen afgegeven verklaringen in tel. Zonder schedellichting

wordt bewezen geacht, dat iemand hersens bezit, en hersens zijn heel lastig af te nemen. Er is met diploma's wat te bereiken. Zelfs gaat dit zo ver dat beroepen waarvan geen goed geregelde opleiding werd georganiseerd en die door nagenoeg ieder zonder veel omslag kunnen worden vervuld, aanzien missen, met uitzondering misschien van het 'geslaagd zakenman' zijn. Graden Een aparte bekoring bezitten vanouds de academische graden die nog heel wat anders dan een gewoon diploma in veler oog betekenen. Daarvoor kan een behoorlijke verklaring worden geboden. De middeleeuwse samenleving was gebonden door geboorte in een stand of groep en zich daarvan los te maken was moeilijk. Wij zijn met een indeling van slaven, horigen en vrijen niet vertrouwd maar begrijpen wel dat men daar bijna niet onderuit raakt. Wij kunnen ons al beter voorstellen dat men tot de adel, de boeren, de stedelijke burgers behoorde en welke gevolgen dat had. Aandacht verdient nu dat in de kerk gelegenheid was maatschappelijke banden te doorbreken, al meende een Hildegard van Bingen dat men niet ongelijke standen in een klooster moest bijeen brengen; men hield in een stal ook koeien, ezels en paarden uit elkaar. Maar de instelling die de meeste kans op het doorbreken van sociale grenzen bood, was de universiteit: begaafdheid maakte de doktershoed bereikbaar en geleerden hadden meestal een goed entree. Al vertoonden nu de universiteiten en hogescholen sedert hun bestaan in de 12e eeuw bloei zowel als verval, en al heeft zich ook in de nieuwere tijd de wetenschap soms buiten hun muren ontwikkeld, zij genoten bij de voortduur ontzag, de door hen ver- > leende graden werden begeerd; men behoorde als academicus tot de geleerde stand. Hoe diep de universiteiten ook zonken - er is van Cambridge in de 18e eeuw gezegd, dat wie zulk verval doorstond alles kon overleven zij richtten zich telkens weer op. Tot op vandaag wekt een academische titel zeker respect, heeft men eerbied voor een bul, is er ook vandaag een enkeling, die wat in de 17e en 18e eeuw niet zo ongebruikelijk was, poogt om zich een graad te kopen, hoe ongelooflijk dit klinken mag. Toeloop Op dit punt doet zich echter ook een nieuwe ontwikkeling voor. Ik wees er op dat in het algemeen een diploma wat uithaalt. Er wordt al vroeg door sommigen uitgerekend wat de gunstigste - zo niet de winstgevendste opleiding is. Soms geschiedt de keuze ook min of meer onbewust, als vanzelfsheid. Men heeft nu eenmaal de traditie in bepaalde kringen. Echter, de belangstelhng verwijdt zich. Ervindt onmiskenbaar in het heden een groter toeloop naar universiteiten en andere instellingen voor wetenschappelijk onderwijs plaats omdat men vanuit vroeger zich van weten-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen