VU Magazine 1973 - pagina 353

Ds. Bernard Smilde KLEINE INTRODUCTIE LIEDBOEK

Samen met alle heiligen Er zijn in heel de bijbel nauwelijks teksten te vinden waarmee zo zeer is gefreewheeld als die uitspraken bij profeten en apostelen die opwekken tot het zingen in de eredienst. Toch schijnen deze vermaningen - alle theologische verlegenheid ten spijt - steeds weer doel te treffen. Zo ergens dan blijkt dat in de verschijning van het nieuwe Liedboek voor de Kerken, een verschijning die 19 mei jl. een feit is geworden. Daarmee ligt dan eindelijk de lang verwachte bundel voor ons, in 1968 en 1969 al door verschillende synodes aanvaard. Als het waar is, wat dr. Kunst bij de aanbieding te Middelburg zei, dat het kerklied kenteken en levensteken van de kerk is, dan wordt het hoog tijd om eens te stoppen met alle klaaggezangen en blij te zijn met de blijden. Want hier ligt in elk geval een volwaardig liedboek voor ons, waartoe de in de laatste jaren verschenen bundeltjes als 119 Gezangen en 102 Gezangen niet anders dan als een aanloopje kunnen worden beschouwd.

Beginnend bij Jeruzalem . . . U koopt dan nu voor f 14,50 een boek van over de duizend bladzijden, keurig ingebonden en over een paar maanden voor een paar gulden meer een ietwat grotere editie met wat grotere letters. Lieve mensen, laten we over die prijs echt niet gaan hannesen. Laten we eerlijk zijn, waar koop je dat in onze tijd van steeds slapper en duurder wordende paperbacks? Maar goed, we hebben ons boek gekocht en gaan het uitpakken. Ik verzeker u: u bent er niet direct in thuis. Daarom is het goed alvast bij het begin te beginnen: de 150 Psalmen in de nieuwe berijming die sinds 1968 al bij vele kerken in gebruik is, maar die hiermee nu ook volledig het bezit mee is van bv. Luthersen. Doopsgezinden en Remonstranten, die tot op heden slechts een kleine selectie uit het Psalmboek in gebruik hadden. Misschien mag dat alvast een winstpunt zijn van dit oecumenische boek: een kleine Geneefse penetratie naar Wittenberg, Witmarsum en Leiden. Of laat ik het vreedzamer en bijbelser uitdrukken: een rijkere ervaring van het 'samen met alle heiligen'bevatten van de lengte en de hoogte, de breedte en de diepte van de liefde van Christus naar Efeze 3.

In dit gedeelte bijbelliederen vindt men ook de meeste nieuwe teksten van dit Liedboek. Het zijn juist de dichters die bij de nieuwe psalmberijming een enorme training hebben opgedaan, die ook hier het leeuweaandeel van de teksten hebben geleverd: Ad den Besten, Muus Jacobse - ons vorig jaar ontvallen -, Wim Barnard, J. W. Schulte Nordholt en Jan Wit. In de andere afdelingen vindt men naar verhouding meer bekende en reeds bestaande liederen, zodat je onwillekeurig zegt: Wat hadden we als kerk voor het kerklied toch eigenlijk nog weinig rechtstreeks uit de bijbel zelf geput!

Delven in het verleden Ds. B. Smilde

Van psalmen en gezangen Datzelfde zit er ongetwijfeld ook achter als we verder gaan en tot het deel van 491 Gezangen komen. U mag ze wat mij betreft ook liederen of iets anders noemen, want ik wilde om een lief ding, dat we van dat bezwaarde woord 'gezang' verlost werden. Overigens is in verschillende kerken nu zo langzamerhand wel doorgedrongen, dat ook in een psalmberijming heel wat menselijke factoren het bijbelse gegeven kunnen beïnvloeden, en dat in een massa gezangen een sterk bijbels gehalte overtuigend aanwezig kan zijn. Intussen mogen we ons dan met elkaar verlustigen in de grote rijkdom van die eerste afdeling bijbelliederen, niet minder dan 115 in aantal. Het zal u opvallen dat bij sommige daarvan staat genoteerd: «aarGenesis zoveel vers zoveel, en bij andere: bij Mattheüs zoveel vers zoveel. Dit is gedaan om het verschil te laten uitkomen in de wijze van behandeling. In het eerste geval is er sprake vaneen min of meer letterlijke berijming van een hymnisch schriftgedeelte, zoals bv. de Lofzangen van Hanna, Hizkia, Maria, Zacharias en Simeon. In het tweede geval is een bepaald bijbelgedeelte, bv. een stuk uit een Evangelieverhaal of gelijkenis punt van uitgang geweest voor een bepaald lied, maar het wordt niet strak op de voet gevolgd.

Daarnaast is de historie zeer inspirerend gebleken. Maar dan ook pas na grondige verkenning en schifting. Wie de tot nu toe gebruikte gezangbundels serieus bekijkt, zal ontdekken, dat ze eigenlijk allemaal een sterk 19de-eeuwse inslag vertoonden. Nu hebben er natuurlijk in die eeuw lieve kinderen Gods^ geleefd en zijn er knappe dichters en geïnspireerde componisten geweest. Maar het zal voor ieder duidelijk zijn, datje geen zuiver beeld krijgt van de schat van de kerk der eeuwen, als je een gezangenbundel 60 of 70 procent 19de-eeuws laat zijn. Het 'samen met alle Heiligen' komt dan wel erg in het gedrang. In het nieuwe Liedboek is op dit punt meer spreiding. Men vindt er een vijftien oudchristelijke hymnen uit het latijn vertaald door Schulte Nordholt. Deze liederen spreken rechtstreeks tot God, ze mediteren niet, laat staan van bazelen, maar spreken direct, aanbiddend. Men vindt er verder twee uit het grieks vertaalde liederen, cirkelend om het leven uit de opstanding van Christus. We vinden uit de Middeleeuwen niet alleen 'Nu zijt wellekome' of 'Ik wil mij gaan vertroosten' terug, maar verschillende typen van leisen, tropen, sequenties en hoe ze meer heten, die fel bewogen middeleeuwse zangen. Het hoeft niet te verwonderen, dat de krachtige liederen uit de bloeitijd van de Reformatie en de eerste eeuwen daarna rijk vertegenwoordigd zijn. U ontmoet in deze bundel meer liederen van Luther dan ooit een lutherse bundel in Nederland heeft bezeten. Enorm heeft het kerklied zich ont37

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen