VU Magazine 1973 - pagina 329

Dr. Lammert de Jong

Maak ambtenaren politiek verantwoordelijk 'Sine ira et studio, zonder haat en zonder hartstocht, dus zonder "liefde" en "enthousiasme", onder de druk van "plicht zonder meer", zonder aanziens des persoons, formeel gelijk voor "iedereen", dat wil zeggen voor iedere belanghebbende die zich in dezelfde feitelijke positie bevindt, oefent de "ideale" ambtenaar zijn ambt uit,' aldus schetste de Duitse socioloog Max Weber de modelambtenaar die hem in zijn 'gezag, bestuur en bureaucratie' voor ogen stond. Het is een ambtenaar om wie men zich vandaag de dag gemakkelijk vrolijk zal maken aan de bittertafel of op de voorlaatste pagina's van familietijdschriften, die veelal aan 'humor' zijn gewijd. In de ambtelijke wereld voelt men zich kennelijk niet altijd even gelukkig bij het ideaal van Weber. Die indruk krijgt men tenminste uit het congres dat in de loop van april werd georganiseerd door juristen-ambtenaren ten behoeve van Utrechtse rechten-studenten, welke gebeurtenis door NRC/Handelsblad van 12 april werd begeleid onder de kop: 'Emancipatiedrang woelt ook in de bureaucratie'. De woelingen hadden, volgens het artikel, onder meer betrekking op zaken als: ambtelijk loonoverleg, het stakingsrecht voor ambtenaren, op inspraak en medezeggenschap en op vrijheid van meningsuiting. Een Dr, Lammert de Jong van de vragen die werd opgeworpen, handelde over de mogelijkheid voor de ambtenaar om eigen opvattingen te laten meespelen bij de uitoefening van zijn beroep, 'een beroeps- van het overheidsbeleid. Gevolg hiervan is dat uitoefening gericht op sociale verandering, meer de invloed van de burger op de overheid door of minder fundamenteel'. middel van binding van het bestuur aan de wetgever- de slagader van het politiek-bestuurlijke stelsel - onvoldoende is gewaarborgd'. Dynamisch en actief Hij constateerde een kloof tussen de feitelijOok in het proefschrift 'Bestuur en publiek' ke bevoegdheden (macht) die bij het bestuurdat enige weken geleden (21 .juni) werd lijk apparaat berusten en de politieke converdedigd door dr. Lammert de Jong (be- trole die daarop kan worden uitgeoefend. Bestuurskundige aan de VU) werd afstand ge- paalde categorieën ambtenaren, de 'bewindnomen van de Weber-ambtenaar. Er werd voerders', verkeren in een uitermate zelfstaneen andere ideaalambtenaar geschetst in een dige positie, terwijl hun status principieel andersoortige bestuursorganisatie. Want in onzelfstandig is. het concept van Weber was de bestuursorga- Politiek verantwoordelijk zijn slechts de minisatie een passief lichaam, dat had af te nister en zijn staatssecretarissen, de gedepuwachten wat uit politiek-verantwoordelijke teerde of de wethouder. Er is, aldus dr. De kringen aan werk kwam neerdalen. In die Jong in zijn proefschrift, 'weinig aanleiding situatie is verandering gekomen. 'Het bestuur principieel onderscheid te maken tussen depois,' zo schreef dr. De Jong, 'dynamisch en sitie van de "bewindvoerende ambtenaren" en actief betrokken bij de bepaling en uitvoering de positie van politieke gezagsdragers.'

In een gesprek met VU-magazine legt hij nader uit, dat tegenwoordig vaak van het bestuur wordt gesproken als over 'de vierde macht' (naast de wetgevende-, uitvoerendeen rechterlijke macht). Tevens is men het er wel over eens dat deze macht onthuld en gecontroleerd moet worden. 'Mijn verhaal komt erop neer, dat de politieke verantwoordelijkheid voor het bestuur op het ogenblik ver te zoeken is. Formeel is ze wel ingebakken aan de top van het apparaat, maar in feite worden overal beslissingen genomen waarvoor niemand de verantwoordelijkheid draagt.' In het proefschrift wordt bij wijze van illustratie aangevoerd dat een wethouder van sociale zaken in een grote gemeente in feite geen politieke verantwoordelijkheid kan dragen voor eventuele onbehoorlijke bestuurshandelingen die worden bedreven door een ambtenaar die een aanvraag om bijstand in onderzoek heeft, net zomin als een wethouder van publieke werken er iets aan kan doen, wanneer bij het opbreken van een straat, geheel in strijd met de richtlijnen, de bewoners van die straat niet tijdig zijn ingelicht. Dr. De Jong tot VU-magazine: 'Wanneer er excessen zijn, wordt de wethouder natuurlijk wel op het matje geroepen, bij een normale gang van zaken niet.' De macht die in het apparaat is samengetrokken, zou controleerbaar kunnen worden gemaakt, door degenen die in de praktijk veel invloed op de besluitvorming hebben, dan ook politiek verantwoordelijk te maken. 'Mijn indruk is, dat je dan de macht tevens gevoeliger maakt voor de wensen van het publiek,' aldus dr. De Jong. De politicus-ambtenaar die hij in gedachte heeft, zou zich veel vaker dan thans het geval is, in de gemeenteraad moeten vertonen om zijn handel en wandel te verantwoorden, of om als mede-verantwoordelijke in politieke zin zijn wethouder in het debat bij te staan. 'Ik kan me ook een andere gang van zaken voorstellen. Wanneer in de toekomst inspraakprocedures beter zouden kunnen worden georganiseerd en duidelijker zou kunnen worden vastgesteld, wie in een bepaalde zaak belanghebbenden zijn, dat dan een politiek verantwoordelijke ambtenaar rechtstreeks in relatie zou kunnen treden met het insprekende publiek. Er zitten natuurlijk haken en ogen aan zo 'n gedachtengang. Je zult ervoor moeten zorgen dat een vertegenwoordigend lichaam als 13

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen