VU Magazine 1975 - pagina 162

T W E E D E JAARGANG Nr. 8

BINDE AUGUSTUS

TROUW TOT IN DEN DOOD \ ! e t t l i e p e n e e r b i e d \ e r n eitleii wij h i e r d e n a m e n v a n 24 o n z e r v r i e n d e i r e n s t r i j d m a k k e r s , i j ]iun leven ga\'en vonr de zaak v a n vrijheid en r e c h t . 23 h u n n e r w e r d e n o p 5 A u t ; u s t u s j . i . '->or h e t p o h t i e s t a n d g c r e c l r t t.> ' ' *pr d o o d v e r o o r d e e l d . '^'''O d" -n.l ..nn 9 A.."!...' ri.'^rgpveld '^

Prof. Mr. V. H. Rutgers

(naar na de oorlog bekend wordt) VU-hoogleraar mr. V. H. Rutgers (schoonvader van Bruins Slot). 'MOORD' staat erboven. 'Enige weken geleden heeft een nieuwe strijdwijze in Nederland haar intocht gedaan: De politieke moord. Dat strijdmiddel was bij ons even weinig in zwang, als in Engeland, in Zwitserland, in de Scandinavische landen. Het behoort meer bij volken, die op een lagere trap van ontwikkeling staan. In Rusland en in de Balkan behoorde de sluipmoord vanouds tot de vaste instellingen op staatkundig gebied; in Duitsland ging de opkomst van het nationaal-socialisme gespaard met reeksen van moorden. Nu blijkt, hoezeer de oorlog ook bij ons het zedelijk oordeel en het zedelijk besef uit het spoor heeft gebracht. Het ergste is niet dat er enkelen gevonden worden, die naar het moordwapen grijpen, erger is, dat zovelen, van wie beter verwacht mocht worden, aarzelen de daad te veroordelen of haar te vergoelijken, of zelfs goedkeuren. Heeft dan het achtste gebod zijn kracht verloren? Het is toch klaar en duidelijk, dat dit verbod overtreden is. Wie in oprechtheid en eenvoud begeert naar Gods geboden te leven, gevoelt dit.' Alleen in geval van 'noodweer' zou het gerechtvaardigd zijn, begrijpt de lezer uit het artikel. 'De rover, die U met een "je geld of je leven" tegentreedt, moogt ge neerschieten. Zo was de situatie hier niet. Welk goed werd door generaal Seyffardt aangevallen? Was hier een onmiddellijke aanval? Men bedenke, dat generaal Seyffardt's naam niet was verbonden aan de dreigende conscriptie en ronselpraktijken, maar aan de organisatie van het vrijwilligersleger. Dit maakt zijn schuld allerminst kleiner, maar is wel van betekenis voor de vraag of er van noodweer sprake kan zijn. Dit kan ook hierom niet, wijl door de dood van generaal Seyffardt geen enkel dreigend kwaad werd afgewend. Het gehele beroep op noodweer is niet anders, dan een vervalsing van de situatie. De aanslag draagt niet het karakter van verdediging tegen een aanval, maar van een strafgericht tegen een landverrader. Een onwettig strafgericht, want het zwaard tot handhaving van het recht is aan de overheid toevertrouwd, niet aan particulieren.' In dit betoog wordt voorbijgegaan aan motieven als De Jong naderhand veronderstelt bij Kastein en die te maken hebben metSeyffardts benoeming in 'Mus28

serts schimmenkabinet'. Wist prof. Rutgers daarvan niet? Merkwaardigerwijs had De Standaard Seyffardts naam niet gemeld toen het - onopvallend - de lijst van 'Gemachtigden' publiceerde. Voor velen is voorts in die dagen de 'val van Stalingrad' het allesbeheersende nieuws. Prof. Rutgers: 'Maar het is thans oorlog, werpt men tegen, en niet een normale tijd. Volkomen juist; maar ook de oorlog is aan het recht onderworpen. Private personen, die met de wapenen strijden, mogen als franc-tireurs worden gestraft. En sluipmoord is ook in de oorlog niet een wettig strijdmiddel.' Het betoog van prof. Rutgers is om twee redenen belangwekkend: (1) omdat Trouw acht maanden later 'n radicaal ander standpunt blijkt in te nemen (2) omdat het niet verklaard kan worden uit 'n gebrek aan moed. Met de vraag of de Duitse overheid als de 'wettige' moet worden beschouwd, had prof. Rutgers zich intensief beziggehouden. In het Nederlands Juristenblad van 29 november 1941 betwist hij openlijk, dat het Landoorlogsreglement (LOR) de bezetters bestuursrechts verstrekt. 'De bevoegdheid van de bezetter... als men van bevoegdheid wil spreken - steunt niet op het Landoorlogsreglement, maar op het naakte feit van de bezetting. Dit betekent niet dat hij alles mag doen, maar dat hij alles kan doen.' En hij zette daarin nog eens uiteen waarvoor het LOR diende. De bezetters hebben zichzelf door de aanvaarding van dat reglement verbonden 'bij zijn oorlogvoering zekere perken in acht te nemen, maar zijn gezag berust alleen op het feit van zijn macht en op niets anders.' 'Aan die feitelijke macht kunnen zich de ingezetenen van bezet gebied niet onttrekken. Ook wanneer hun verplichtingen worden opgelegd, waarvan het opleggen in strijd is met het volkenrecht, kan het voor hen verstandig zijn voor de overmacht te buigen, maar een gehoorzaamheidsplicht bestaat er zeker dan niet.' In een illegaal geschrift werkt Gesina H. J. van der Molen (later hoogleraar Volkenrecht aan de VU) dat nóg eens scherper uit. Haar brochure 'Bezettingsrecht' (december '41) stelt: 'Wij Nederlanders hebben door de aanvaarding van het LOR... niet van tevoren ons recht op verzet prijsgegeven. Het recht

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen