VU Magazine 1975 - pagina 79

Luther en de Sorbonne

Scherpe veroordeling zonder gevolgen Vorige maand, 24 januari, promoveerde F. T. Bos tot doctor in de tlieologie. In zijn proefschrift ('Luther in het oordeel van de Sorbonne, een onderzoelc naar het ontstaan, inhoud en werking van de 'Determinatio' (1521) en naar haar verhouding tot de vroegere veroordelingen van Luther') rakelde dr. Bos een episode op uit de theologische strijd tussen Luther en de katholieke kerk die tot dusver weinig bekend was. In dit artikel, dat door VU-magazine werd samengesteld uit het proefschrift en na een gesprek met dr. Bos, komen vooral het ontstaan en de werking aan de orde van het geschrift dat in 1521 door de Sorbonne werd gepubliceerd en waarin Luther's leer scherp werd veroordeeld.

Facokaiis PatiStnSupa Dotftridü Lw hetiana haöenus pet cam vifa.

Vsnaodatut inofficfiia AfcenfianafUb cmitioae ad cafcem enplicaada.

Op de 15de april van het jaar 1521 pubhceerden de theologen van de Parijse Sorbonne na een half jaar studie hun 'Determinatio'; een beoordeling - zeg maar rustig: een scherpe véroordeling - van de leer van kerkhervormer Maarten Luther. Er was vrijwel niemand die acht sloeg op het oordeel van het gezaghebbende Parijse college, ook al had dit bij de standpuntbepaling méér van Luthers werken doorgenomen dan tot dan toe door anderen was gedaan. Men was er zelfs in geslaagd Luthers 'De Captivitate Babylonica', ('Over de Babylonische gevangenschap', dat op 9 november '20 was verschenen en waarin Luther een aanval ondernam op de sacramentenleer van de r.k.-kerk die geweldige opschudding teweegbracht) mee te pikken in de lijst geschriften die worden onderzocht. De veroordeling was in hoge mate up-to-date. Daaraan lag het niet. Alleen: in dezelfde maand van het zelfde jaar speelden nog andere zaken met betrekking tot Luther. Op de Rijksdag in Worms werd hij in de rijksban gedaan en meteen daarna door keurvorst Frederik de Wijze uit veiligheidsoverwegingen opgeborgen op de Wartburg. Er was in zekere zin dubbel werk verricht. In Worms kende men de 'Determinatio' nog niet en in Parijs de uitspraken van Worms niet, maar achteraf bleek wel dat beide instellingen (de Rijksdag en de Sorbonne) met name over 'De Captivitate', globaal genomen dezelfde bezwaren koesterden. Maar de Rijksban en het mysterie van de verdwenen hervormer dat daarop volgde, was van groter belang en hield de aandacht nu eenmaal meer gevangen dan 'Determinatio' uit Parijs, die daardoor min of meer als mosterd na de maaltijd kwam. Er was nog een andere reden waarom de veroordeling van Luther's leer door de Sorbonne weinig invloed had. Tal van rooms-katho-

lieke tegenstanders van Luther waren dan wel ingenomen met de ondubbelzinnige veroordeling die de 'Determinatio' bevatte maar ze waren er minder over te spreken dat de Parijse theologen een paar punten hadden overgeslagen. Geen uitspraken werden namelijk gedaan over Luthers opvattingen over het gezag van de paus en de aflaat, punten die wel aandacht hadden gekregen in veroordelingen die eerder door andere universiteiten en door Rome openbaar waren gemaakt. Het gerucht ging dat de Sorbonne zich niet aan een veroordeling van Luthers leer omtrent paus en aflaat zou hebben gewaagd om niet de schijn op zich te laden met de 'Determinatio' voornamelijk de paus te willen gerieven of zelfs door deze zou zijn omgekocht. Oorzaak van het zwijgen moest echter eerder worden gezocht in het feit dat de Franse kerk op gespannen voet leefde met Rome, juist over zaken die de eigen zelfstandigheid betroffen. Men was in Parijs bij gevolg geneigd het gezag van de concilies aanzienlijk hoger aan te slaan dan dat van de paus. Tegen de aflaat was men onder meer gekant omdat die in de praktijk bleek neer te komen op geldklopperij ten bate van Rome. In de 'Determinatio' werd dus niet nog eens duidelijk gezegd wie er de baas was in de kerk. Van kerkelijke zijde was men daarmee weinig tevreden; er was van die kant nauwelijks behoefte de 'Determinatio' naar voren te schuiven als de meest complete theologische beoordeling van Luther die er toen was. Beeld In het proefschrift 'Luther in het oordeel van de Sorbonne' van dr. F. T. Bos (uitgave: Academische Pers, 281 bladzijden) werd aan de Parijse hoogleraren wier arbeid door omstandigheden zo'n droevig lot beschoren was, alsnog enig recht gedaan. 'We kunnen ons aan de hand van de 'Determinatio' enigszins een beeld vormen van de indruk die Luthers op33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen