VU Magazine 1975 - pagina 173

m

magazine

hebben steeds in het bewustzijn geleefd dat macht uitdrukking is van geestelijke sterkte. Islam is voor hen godsdienst èn politiek, het geestelijke èn tijdelijke leven als een eenheid. Geen 'geeft de keizer wat des keizers is en Gode wat Godes is' (wat zij zeggen de christelijke houding is), geen twee rijken en één Heer, maar één rijk en één Heer. Secularisatie? Het is vooral de westerling in onze tijd die zich de vraag stelt in hoeverre zich ook binnen de Islam een secularisatieproces voltrekt. W. C. Smith verklaarde een aantal jaren geleden dat hij het woord niet meer zou gebruiken vanwege de misverstanden die het woord, vooral bij de moslims, oproept. Moslims zullen veelal ontkennen dat er zoiets als secularisatie binnen de Islam is. In Cairo had ik een gesprek met de minister van godsdienstzaken naar aanleiding van een lezing die ik (ondanks W. C. Smith's waarschuwing!) had gegeven over secularisatie in de moderne Islam. Hij zei mij dat zoiets niet bestond in de Islamitische wereld en haalde de concordantie van de Koran te voorschijn om aan te tonen dat, wat wij 'westerlingen' met secularisatie aangeven, daar reeds voorkomt maar dan als iets dat volledig in harmonie is met de godsdienst. Het arabische woord dat voor de vertaling van 'secularisatie' gebruikt wordt, komt van de stam ilm dat weten of wetenschap betekent. Weliswaar maakte hij een onjuiste verbinding met het Koranische begrip, maar het illustreert een houding, waarbij geloof en weten volkomen verzoend zijn en geen enkel conflict twijfel of onzekerheid wordt toegestaan of toegegeven. Dergelijke terminologische misverstanden komen veel voor. Kemal Ataturk, wiens hervorming van Turkije altijd als schoolvoorbeeld aangehaald wordt van 'secularisatie', kreeg onder meer oppositie omdat zijn 'laiceringspolitiek' aangeduid werd met la-dini, d.w.z. ongodsdienstig, irreligieus. Het viel

me op dat dezelfde term in het Urdu (de officiële taal van Pakistan en velen in India) gebruikt wordt met dezelfde misverstanden. Hoewel India in de grondwet niet een seculiere staat wordt genoemd, is het wel volgens de constitutie-een soevereine democratische republiek, waar moslims en hindoes gelijk zijn inzake menselijke, politieke en legale rechten. Dr. 'Abid Husayn, een vooraanstaand progressief denkend Indisch moslim, die ik in Delhi ontmoette, schreef over de Indische moslims in zijn Destiny of Indian M.uslims (Bomhsiy 1965, p. 170): 'Over de betekenis van de seculiere opvatting of secularisatie (hij zegt 'secularism', maar bedoelt wat in ons spraakgebruik 'secularisatie' heet) is er een ernstig misverstand onder de b£woners van ons land en in het bijzonder onder de moslims. Zij vatten het op als een mentale instelling die God volledig verwerpt als een van de hoogste waarden van ons leven. Maar in feite is seculatie niet noodzakelijkerwijs tegen of onverschillig ten opzichte van de godsdienst.' Maar aangezien Islam voor vele moslims ook in India iets blijft dat alle terreinen des levens beslaat, is het moeilijk het te beschouwen als iets dat beperkt zou kunnen blijven tot de privésector. Een hoogleraar van de universiteit van Aligarh, Mushir al-Haqq, karakteriseert in zijn Islam in Secular India de verschillende houdingen van de moslims in India t.o.v. de secularisatie. Behalve hen die het verwerpen als ongodsdienstig en trouweloosheid t.o.v. God zijn er de meerderheid van de godsdienstige leiders en de massa die de secularisatie aanvaarden in zoverre het betekent de neutraliteit van de Indische staat inzake godsdienstige zaken. Dan is er volgens hem een kleine groep met praktisch geen enkele steun onder de massa die een 'echte' secularisatie voorstaan. De 'silent majority' blijft zich verzetten en in de traditionele lijn denken. Hoewel ook de moslims 'de keizer liet nemen wat hij wenste en aan God overliet wat Hem goeddacht' (Mushir alHaqq), blijft men opponeren tegen een principiële en praktische scheiding van de geestelijke en politieke sferen.

* praktijkfinancieringen

Maar progressieve moslims trachten hun mede-moslims toch van de noodzaak van deze scheiding te overtuigen. Zo is de overtuiging van de bekende A. A. A. Fyzee, 'De scheiding van het burgerlijk recht van de morele wet kan niet langer worden uitgesteld in Islam . . . Het innerlijk leven van de geest, de idee van het heilige moet tot op zekere hoogte losgemaakt worden van de uiterlijke vormen van het sociale gedrag.' Deze voorgestelde scheiding is inderdaad on-orthodox. Het is echter tragisch, zo vertelde mij 'Abid Husayn, dat zovele conservatieve moslims Fyzee's werk en dat van andere progressieve moslims verwerpen zonder het ooit gelezen te hebben. Het is Mushir al-Haqq's overtuiging dat de moslims als geheel niet zullen seculariseren als het proces niet wordt gesanctioneerd door de 'ulama (godsdienstige leiders). Inderdaad is de greep van de godsdienstige leiders op het gewone volk nog steeds zeer groot. Evenals het Hindoe-communalisme een belangrijke rol blijft spelen in India, misschien nu zelfs sterker dan een jaar of tien geleden, zo zal het moslimse 'communalisme' belangrijk blijven. Men kan ook moeilijk verwachten dat het 'communalisme', het ingekeerd zijn in eigen groep, het uit-zijn op het zelfbehoud van de eigen groep, - een houding zo typerend voor welke minderheid dan ook, waar dan ook - overstegen wordt, tenzij er voldoende gevoel van zekerheid bestaat dat men burger is met gelijke rechten in een seculiere staat. Naar dit ideaal streven de 'progressieve' moslims vooral. Het schijnt, volgens uitingen die ik vernam, dat mede door hun grote aantal dit gevoel van zekerheid in de laatste jaren is toegenomen. Bibliographie Mushir al-Haqq, Islam in Secular India. Calcutta 1972 Hussayn Nasr, Suft Essays. London 1972 M. R. A. Baig, The Muslim Dilemma in India. Delhi 1974 D.S. Attema, 'Mohammed Ali Jinnah', in H. Bergema ed. Pioniers van het Nieuwe Azië. Franeker(1959).

voor academici, staffunctionarissen, hogere ambtenaren, leraren, etc. zonodig voor meer dan 100%

* hypotheken

assurantiebedrijf r. g. kooij i. de colignylaan 18, voorschoten

I :< > >/

telefoon 01717 - 3357 postbus 1, voorschoten

39

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen